Yangın ve Güvenlik Dergisi 193.Sayı (Eylül 2017)

10 Yangın ve Güvenlik / Eylül 2017 yanginguvenlik.com.tr İTFAIYECİ Kapasitör arızası içindeki devrelerde yavaş erimeye ve kö- mürleşerek bozulmaya neden olan basit arızadan sert ve şiddetli alev almaya veya şiddetli patlamaya kadar uzanan bir aralıkta olabilir. Yüksek kalite elemanların kullanılması, tutuşma kaynağı potansiyelinin metal kutular içine alınması, yangın gecik- tirici yalıtım köpükleri kullanılması, cihazın arka parçasına yanmaz veya alev geciktiren kaplama yapılması buzdolabı yangınlarını azaltacaktır. 3. BUZDOLABI KULLANIM HATASI YANGINLARI Ülkemizde buzdolabından kaynaklanan yangınlarının çoğunluğu, kullanım hatalarından ve bakım eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Tesisat, uygun şekilde döşenmemişse ve yönetmeliklere uygun olarak tasarlanmamışsa, elektrik- ten yangın başlayabileceği gibi, yangın çıktıktan sonra yan- gının yayılımını da arttırır[6]. Buzdolabı kapısının açık kalması kompresörün sürekli ça- lışmasına ve ısınmasına sebep olmaktadır. Özellikle eski tip buzdolaplarının kapılarının tamamen kapanmayıp hafif açıklık kalması, kompresörün sürekli çalışmasına ve boş yere enerji kullanımına sebep olurken aynı zamanda kompresörünün de ısınmasına sebep olmaktadır. Buzdolabı kapakları bilerek açık bırakılmıyor ama buzdolabı kapağının yanında bulunan lastik contalar yıllar içerisinde yıprandığından bunlar 2-3 yılda bir kontrol edilmeli ve eğer yıpranma varsa değiştirilmelidir. Bazı evlerde buzdolabı tamamen bir niş içerisine yerleştiril- mektedir. Bu durumda arka kısımdaki kondenserden çevreye ısı geçişi az olduğu için kompresör zorlanmakta, kompresör verimi düşmekte ve ısınmaktadır. Kompresör veriminin düş- mesi fazla enerji tüketimine, ısınması ise yangına sebep olmak- tadır. Buzdolabı ile duvar arasında mutlaka boşluk bulunmalı, üstü kapatılmamalı arka kısmı havalanmalıdır. Buzdolabının yerleştirildiği alanın yanıcı maddelerden uzak durduğundan ve havanın serbestçe dolaşabilmesi için cihazın arkasında ve yan- larında yeterli açıklık olduğundan emin olunmalıdır. Birçok evde buzdolabını iyi görünmesi veya tozdan ko- runması için üzeri örtülmekte olup bunların tutuşması ile de yangın başlayabilmektedir. Aynı zamanda buzdolabının üze- rine yanan mum koymak az da olsa yangın sebebi olmuştur. Buzdolabı lambası, fişi veya elektrik kablosu hasarlı ise, düzgün çalışmazsa, buzdolabından garip bir ses, duman ve koku gelirse, yangın riski var demektir. Arızalı iken kesinlikle çalıştırılmamalı, fişi prizden çıkartırken kablodan çekilme- meli, fişten tutarak ve dışa doğru çekilmelidir. Çoklu priz ve uzatma kablosu kullanılmamalıdır. İnsan hayatını elektrik çarpılmalarına karşı korumada 30mA değerinde açma yapan kaçak akım koruma rölesi kullanılır. Kaçak akım koruma rölesinin görevi, hata akımını algılamak ve algılanan kaçak akım değerinin belirlenen de- ğerlerin üzerine çıkması durumunda bağlı bulunduğu dev- reyi kesmektir. Buzdolapları mutlaka 30 mA değerini aşma- yan bir kaçak akım anahtarı üzerinden beslenmelidir. Priz gevşekse buzdolabının fişi prize takılmamalıdır. Elektrikle ilgili yangınlar, gevşek bağlantı “move kontak” (kötü temas) sonucu ortaya çıkan temas direnci üzerin- den geçen, elektrik enerjisi nedeniyle oluşan ısının, ortamı sürekli olarak ısıtması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu kötü temas sonucu devreden geçen akımlar, yük akımları merte- besinde olup, sigortanın açma akımından küçük akımlardır. Bu akımlar, kısa devre akımı gibi çok büyük akımları kesmek için tasarlanmış bir aşırı akım koruma elemanı olan sigortayı attıramayacağı için sigorta tarafından kesilmez. Eğer kötü temas sırasında devreden, yük akımı mertebesinde normal işletme ile ilgili akımlar geçerse yani herhangi bir cihaz dev- rede ise, bu geçiş direnci nedeni ile kötü temasın olduğu yerde, normalden daha fazla ısı ortaya çıkar. Bu akım sigorta tarafından kesilmediği için devreden uzun zaman geçerse, akımın neden olduğu ısı, varsa etraftaki yanıcı malzemeyi tutuşturma sıcaklığına getirerek yangını başlatmaktadır. 4. SONUÇ Ev tipi buzdolabı yangınlarında cihazın tutuşmasına; ilk hareket röleleri, motor koruyucu PTC termik anahtarları, mekanik defroz anahtarları ve kapasitör arızaları yol açmak- tadır. Yangının büyümesi daha çok yalıtım malzemelerin- den ve kullanılan soğutucu akışkandan olmaktadır. Buzdolaplarının beslemesi 30 mA kaçak akım koruma rölesi üzerinden yapılmalı, kapısının açık kalmamasına dik- kat edilmeli, buzdolabının arkası duvara fazla yaklaştırıl- mamalı, fişi gevşek prize takılmamalı, çoklu priz ve uzatma kablosu kullanılmamalı, hasarlı kablo, ampul, kontrol elema- nı varsa değiştirilmeden çalıştırılmamalıdır. KAYNAKLAR [1] Ahrens, M. “Home Fires Involving Cooking Equipment”, Nati- onal Fire Protection Association, November 2016. [2] Ahrens, M.; High-RiseBuildingFires, NFPAFireAnalysis&Re- search, November 2016. [3] Hall, John R., Jr.; “Home Structure Fires Involving Kitchen Equipment Other Than Cooking Equipment”, Fire Analysis and Research Division, National Fire Protection Association, November 2012. [4]Beasley,M., PGHolborn, JMIngramveGGMaidment; “Domes- ticRefrigerator Design - Safety Issues andOpportunities, IOR Refrigeration Air Conditioning Heat Pumping, March 2017 [5] BBCNews, Grenfell Tower: Fire started inHotpoint fridge-fre- ezer, say police, www.bbc.com , 23 June 2017 [6] Refrigerator UserManual, Safety information, SamsungWor- ldWide, 2016.