Yangın ve Güvenlik Dergisi 185. Sayı (Eylül 2016)

KAPAK KONUSU - MAKALE YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 185 30 dir. Asl × nda, bu tür havaland × rma prensi- bi çok risklidir ve mümkün oldu ù unca bu prensipten uzak durulmal × d × r. 2.1.2. Fanlar × n çal × ü t × r × lmas × Çok önemli ikinci bir konu da tünel için- de çal × ü t × rmak üzere jet fanlar × n × n seçi- midir. Fanlar × n iki amaca hizmet etme- leri gerekmektedir. Birincisi hava/duman h × z × n × n kontroldür, ikincisi ise aç × k geçi ü kap × lar × ndan duman geçi ü ini önlemek üzere tünelin etkilenmemi ü bölümünde bas × nc × muhafaza etmektir. Aktif jet fanlar × hava/duman hareketinde bol miktarda türbülansa neden olurlar. Böylelikle, duman dolu alanda faaliyette olan fanlar mevcut her türlü duman ta- bakas × n × yok eder ve bu nedenle de tüm tünel kesitini dumanla doldurur. Mant × kl × olan s × ra, öncelikle üst taraftaki fanlar × çal × ü t × rmak, çok daha sonra da yang × n alan × n × n alt bölümündeki fanlar × çal × ü t × r- makt × r. Bu tür bir havaland × rma stratejisi (itme stratejisi, û ekil 1 ) yang × n × n yukar × k × - s × mlar × nda yüksek bas × nç, a ü a ù × k × s × mla- r × nda da alçak bas × nç olu ü turur. Duman bölgesindeki fanlar × n çal × ü t × r × lmas × gecik- tirilece ù inden, bu strateji çift yönlü trafik için uygulanabilir. Tek yönlü trafi ù i olan – ve trafik yo ù unlu ù u bulunmayan – tünel- lerde yang × n bölgesinden a ü a ù × k × s × m- lardaki fanlar × n çal × ü t × r × lmas × n × esas alan bir strateji (çekme stratejisi, û ekil 2 ) tercih edilebilir, çünkü a ü a ù × k × s × mdaki herhangi bir noktada – herhangi bir olay olmayan tünele k × yasla – otomatik olarak alçak bas × nç olu ü acakt × r. Dolays × ile olay olma- yan tünel veya ç × k × ü × n herhangi bir yolu- na duman yay × lmas × olas × l × ù × azd × r. Jet fanlar × n × n neden oldu ù u yüksek türbü- lans nedeniyle, yang × n bölgesinin yak × n- lar × nda bulunan herhangi bir fan çal × ü t × r × l- mamal × d × r, yani bu bölgede hali haz × rda çal × ü makta olan fanlar da kapat × lmal × d × r. 2.1.3. K × sa tünellerde yang × n havalan- d × rma sistemleri Bu makalenin kapsam × dâhilindeki k × sa tü- nel kavram × , fiziksel uzunlukla birlikte yolun e ù imini de içermektedir. K × sa düz tüneller için kritik uzunluk 600 ila 800 metreyi geç- mezken, araç üstünde etkili olan kald × rma kuvvetlerine ba ù l × olarak, e ù imli yollarda bu mesafe farkl × l × k gösterebilmektedir (çok daha uzun olabilmektedir)[9]. K × sa tünellerdeki yang × nlar – özellikle de üst s × n × flarda olanlar – ciddi havaland × r- ma sorunlar × na neden olabilmektedir. Ço ù u durumda yang × n bölgesi ile fan- lar aras × ndaki mesafe, bir yang × n duru- munda tünel içindeki hava h × zlar × n × etkin olarak kontrol alt × nda tutabilmek için çok küçük olabilmektedir [16,17]. Dahas × , tünelde hava h × zlar × n × kontrol al- t × nda tutabilmek için gerekli say × da fan kurulabilmesi için yeterli mesafe olma- yabilir. Bu gibi durumlarda fanlar × hiç ça- l × ü t × rmamak daha da iyi olabilir. Ancak, tünel içine kontrolsüz olarak s × zma yapan dumandan kaynaklanan sorunlar × alt edebilmek için ek tedbirler al × nmas × ge- rekebilir. Bu tür bir tedbire örnek olarak, kaç × ü yollar × aras × ndaki mesafelerin daha da k × sa tutulmas × n × verebilir[9]. 2.2. Enlemsel havaland × rma 2.2.1. Havaland × rma prensibi Enlemesine havaland × r × lan tüneller yan- g × n bölgesine yak × n alanlardan duman × n tahliye edilmesine olanak sa ù lar. Ancak bunun için, yol ile duman tahliye ba- cas × aras × nda uzaktan kumanda edilen perdelere gereksinim bulunmaktad × r. AB yönergesine [5] göre, boylamsal hava tahliyesine izin verilmeyen tünellerde, bir yang × n durumunda duman × tahliye etme kapasitesine sahip enlemsel veya yar × -enlemsel havaland × rma sistemleri kullan × lmal × d × r. Ancak bu yönetmelik ge- reksinimi [5] sadece 3000 m.’den uzun, hava/duman tahliye perdelerinin ya ayr × ayr × , ya da gruplar halinde çal × ü t × r × labildi- ù i, çift yön trafikli tüneller için geçerlidir. Yo ù unla ü m × ü duman tahliyesi, trafik tek Fan önceli ù i Fan önceli ù i Fan önceli ù i Sürü ü ve hava ak × ü yönü dü ü ük orta orta yüksek fan yok û ekil 2. Tek yönde trafik ak × ü × olan ve trafik kuyru ù unun önünde trafik kazas × meydana gelen tüneller fanlar × n çal × ü t × r × lmas × (çekme prensibi), yüksek öncelik etiketi olan fanlar öncelikle çal × ü t × r × lacakt × r. Fan önceli ù i Fan önceli ù i Fan önceli ù i Hava ak × ü × orta orta yüksek dü ü ük fan yok û ekil. 1. Çift yönlü trafik veya trafik yo ù unlu ù u bulunan tek yönlü tüneller için faaliyete geçirme stratejisi (itme stratejisi). Yüksek öncelikli etiketi olan fanlar öncelikle devreye sokulmal × d × r.