Yangın ve Güvenlik Dergisi 184. Sayı (Temmuz-Ağustos 2016)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 184 52 YANGIN - MAKALE disiplini yakalamayan i ü letmeler sürekli risk alt × ndad × r. Tablo.1’ deki yang × nlara bak × ld × ù × nda son on y × lda i ü yerlerinde meydana gelen yang × nlar × n %90’n × parlama ve patlama ü eklindeki yanma ile gerçekle ü mi ü olup, gerçekle ü en bu yang × nlarda 309 ki ü i yara- lanma, 355 ki ü i ise ölümle sonuçlanm × ü t × r. Bu veriler parlama ve patlamalar × n mey- dana geldi ù i i ü yerlerinde yang × n güvenli ù i ve e ù itiminin yetersiz, tehlikenin ne kadar yüksek, süreç güvenli ù inin ise oldukça alt seviyelerde oldu ù unu göstermektedir. Yanma olay × n × n belirli ko ü ullarda çok k × sa bir sürede meydana gelmesine “patla- ma” ad × veriyoruz.(¹) K × l × ç’ × n tan × m × ndan yola ç × kt × ù × m × zda patlama olay × n × n sü- resini saniyelerle, hatta bazen saliselerle de ù erlendirilmesi gerekmektedir. Örne- ù in aseton peroksit (AP) gibi bir madde- nin patlama h × z × 5,300 m/sn dir.(²) Dolay × s × yla patlama olay × n × n gerçek- le ü mesinden sonra patlamaya maruz kalan ki ü i veya ki ü ilerin yapaca ù × bir ü ey kalmad × ù × için ölüm ve yaralanmalar kaç × n × lmaz bir hal almaktad × r. Bir yan- ma çe ü idi olan patlama veya parlama olaylar × nda olay olmadan önce yang × n güvenli ù i önlemlerinin yan × nda proses güvenli ù inin de al × nmas × gerekmektedir. Proses güvenli ù i yang × nlar × n ç × kmamas × - na yöneliktir. 2. Süreç Güvenli ù i Süreç güvenli ù i, yan × c × , parlay × c × ve pat- lay × c × petrol ürünleri olmak üzere, tehli- keli kimyasallar ve bunlar × n kullan × lmas × esnas × nda, özellikle patlama ve yang × n gibi felaketler ile çe ü itli endüstriyel ka- zalar ve bunlar × n olu ü turdu ù u toksinleri önlemeye odaklanm × ü mühendislik ve yönetim becerileridir. Alan çal × ü malar × nda yapt × ù × z Hazop Sü- reç güvenli ù i; • Görünmesi zor olan tehlikeleri belirler, • Mercek görevi üstlenir, • Çözümleyip önlemeye odakl × d × r, • Birincil odak merkezi endüstrilerdeki enerji, yak × t, kimyasal ve makine dön- güsü aras × ndad × r, • Organizasyon ve operasyonlar × takip eder, • Detaylar × n önemini ortaya ç × kart × r, • Makine ve personeli dinamik tutar, • Ürünün giri ü ve ç × k × ü × ndan, mü ü terinin teslimat × na kadar olan mesafeyi kap- sar, • Unutulmu ü aksiyonlar × güncelle ü tirir, • Ara ü t × rmac × ya rehberlik eder, • Çal × ü ana úü letmeyi yeniden tan × mlar, • Ekip çal × ü mas × gerektirir, • úü letme içinde ve d × ü × nda geçmi ü , ge- lecek ve benzer olaylar × n kay × t alt × na al × nmas × n × gerektirir. úü letmeler çe ü itli ürünleri i ü leyerek yar × ma- muller, ara mamuller ve çe ü itli mamuller üreterek ba ü ka i ü letmelerin ihtiyaçlar × n × kar ü × lamaktad × r. Ürünlerin i ü letmeye gir- dikten sonra kazan veya f × r × nlarda × s × tma, eritme, kaynatma, kar × ü t × rma, makineden makineye pompalarla gönderme, kon- veyör ve bantlarda ta ü × ma, kal × ba alma kesme, biçme, dikme, kaynak yapma, yap × ü t × rma, so ù utma, presleme, ölçme, tartma, ü ekil verme, cilalama, boyala- ma, ambalajlama, paketleme ve tesli- mat yapma a ü amalar × n × n öncesinde ve sonras × nda tüm üretim araçlar × n × n bak × m, kontrol ve temizli ù inin ölçülebilir nitelikte yap × larak, ürünün her safhada takibinin yap × l × p kay × t alt × na al × nmas × na yang × n gü- venlik süreç yönetimi diyebiliriz. (?) Burada üzerinde durmam × z gereken hu- sus sürecin güvenle yönetilmesidir. Süre- cin güvenle yönetilmesi için, çal × ü anlar × n ürün ve makineler hakk × nda yeterli bilgi- ye sahip olmas × gerekmektedir. Önce- likle tüm personelin ürün ve makineler konusunda e ù itime tabi tutulmas × gerek- mektedir. Yapt × ù × m × z yang × n e ù itimi alan çal × ü malar × nda kullan × lan maddelerin güvenlik bilgi formlar × ndaki (MSD) bilgi- lere çal × ü anlar × n sahip olmad × klar × , baz × i ü letmelerde ise yanl × ü bilgilere sahip ol- duklar × görülmü ü tür. Örne ù in birçok i ü let- mede ürünlerin boyanmas × ve temizlen- mesi için boya ve solvent kullan × lmakta, ancak hatal × depolama yap × lmaktad × r. Bilindi ù i üzere solvent havadan a ù × r olup, olas × dökülmede veya kullan × ld × ù × alan- da olu ü abilecek solvent buharlar × zemine çökmektedir. Dolay × s × yla solvent depola- mas × n × n yap × ld × ù × alanlarda havaland × r- malar × n solvente göre de ù il, havadan hafif gazlar için yap × ld × ù × tespit edilmi ü tir. Bir ba ü ka husus ise havaland × rmas × uygun ya- p × lan i ü letmelerin baz × lar × nda buhar tahliye yolunun s × cak yüzey ve elektrik tesisatlar × na yak × n noktalardan geçirildi ù i görülmü ü tür. Yukar × da Resim 1 (a,b,c)’ de görüldü ù ü gibi, yang × n sonras × yap × lan incelemede i ü letme çal × ü anlar × n × n sabah vardiyas × - n × n bitmesinden sonra saat 09:33:37 de makinenin tam so ù utulmad × ù × ve enerjisinin kesilmeden temizlenmeye ba ü land × ù × tespit edilmi ü tir. Daha son- ra derinlemesine yap × lan inceleme ve ara ü t × rma sonucunda i ü letmenin birçok sorumlulu ù unu belgeler üzerinde yerine getirdi ù i, ancak gerçek bir uygulamada emredici görevlerin yerine getirilmedi ù i görülmü ü tür. Resim 1. (a,b,c) Tinerle temizlik yap × lmas × sar × çizgiler içindeki bölgelerde buharla ü × p tu- tu ü mas × .(³)