Yangın ve Güvenlik Dergisi 183. Sayı (Mayıs-Haziran 2016)

KAPAK KONUSU - MAKALE YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 183 34 Yangho KIM Department of Occupational and Environmental Medicine, Ulsan University Hospital, Universi- ty of Ulsan College of Medicine, Ulsan, Republic of Korea Jungsun PARK Department of Occupational Health, Catholic University of Daegu, Gyongsan, Republic of Korea Mijin PARK Corporate Social Responsibility, Yakjin Trading Corporation, Seoul, Korea Mesleki Güvenlik ve Sa ù l × k Uygulamalar × nda Önleme Kültürünün Olu ü turulmas × Her ne kadar sa ù l × k ve güvenlik yönetim sistemlerinin ortaya ç × k × ü × , mesleki yaralanma ve hastal × klar × n görülme s × kl × klar × nda ilave dü ü ü ü lere yol açm × ü olsa da, bu sistemler i ü yerinde pozitif bir güvenlik kültürü ile desteklenmedikleri sürece yeterince etkili olmamaktad × r. Bu çal × ü ma (1) i ü yeri seviyesinde hem teoride hem de uygulamada güvenlik kültürlerinin nas × l de ù i ü tirilebilece ù i ve (2) ulusal seviyede önleme kültürünün rolüne de ù inmektedir. Özet Her ne kadar sa ù l × k ve güvenlik yönetim sis- temlerinin ortaya ç × k × ü × , mesleki yaralanma ve hastal × klar × n görülme s × kl × klar × nda ilave dü ü ü ü - lere yol açm × ü olsa da, bu sistemler i ü yerinde pozitif bir güvenlik kültürü ile desteklenmedik- leri sürece yeterince etkili olmamaktad × r. 21. Yüzy × lda i ü in karakteristikleri, i ü ba ù lant × l × yeni hastal × k türleri, bula ü × c × olmayan yeni hasta- l × klar, mesleki sa ù l × k hizmetlerine ula ü × labilir- lik anlam × nda adaletsizlik gibi i ü çi sa ù l × ù × ile ilgili yeni problemlerin ortaya ç × kmas × na yol açm × ü t × r. Bu yeni ortaya ç × kan problemlerin ortadan kald × r × lmas × ulusal seviyede bir önle- me kültürünü gerektirmektedir. Bu çal × ü ma (1) i ü yeri seviyesinde hem teoride hem de uygu- lamada güvenlik kültürlerinin nas × l de ù i ü tirile- bilece ù i ve (2) ulusal seviyede önleme kültü- rünün rolüne de ù inmektedir. 1. Yönetim ve Kültür Endüstriyelle ü me ile ba ù lant × l × mesleki yaralan- ma ve hastal × k olaylar × ; mühendislik kontrolleri, koruyucu ekipman, daha güvenli makine ve süreçler gibi bilim ve teknolojideki geli ü meler, düzenleme ve i ü çi denetimlerine daha fazla uyum sonras × nda ciddi oranda dü ü ü ü kay- detmi ü tir. Ancak mesleki yaralanma ve has- tal × k vakalar × n × n say × s × ndaki azalama sadece minimal seviyede olmu ü tur ve bu da sa ù l × k ve güvenlik yönetim sistemlerine olan ilginin artmas × na yol açm × ü t × r. Her ne kadar bu tür sistemlerin getirilmesi mesleki yaralanma ve hastal × k vakalar × n × n say × s × n × daha da azaltm × ü olsa da, mesleki güvenlik ve sa ù l × k yönetim sis- temleri zay × f bir güvenlik kültürüne sahip olan i ü yerlerinde etkili olmamaktad × r (1). Uluslararas × úü Örgütü (ILO)’nde organizasyon içerisinde bir önleme kültürünün olu ü turulup te ü vik edilmesi- nin mesleki sa ù l × k ve güvenlik yönetiminin kilit unsurlar × ndan bir tanesi oldu ù unu raporlam × ü t × r (2). Bu sebeple pozitif bir güvenlik kültürünün geli ü tirilmesi mesleki yaralanma ve hastal × k va- kalar × n × n say × s × nda ilave azalmalara yol aça- bilecektir. ‘Güvenlik Kültürü’ terimi literatürde ilk kez Ulus- lararas × Atom Ajans × , Çernobil Nükleer Santra- li’nde güvenlikten sorumlu ki ü ilerin dü ü ünce ve davran × ü lar × n × n bu kazaya nas × l katk × da bulun- du ù unu anlatmak üzere 1986 Çernobil Kaza Özet Raporu’nu yay × mlad × ù × nda kullan × lm × ü - t × r(3). 1993 y × l × nda Nükleer Tesisler’in Güvenli ù i için Dan × ü ma Komitesi (ACSNI) Çernobil erimesi, Kings Cross yang × n × , Piper Alpha patlamas × ve Clapham Junction’daki tren kazas × gibi facia- lar × incelemi ü ve bu i ü yerlerindeki güvenlik sis- temlerinin olay öncesinde çökmü ü oldu ù unu raporlam × ü t × r. Bu çökü ü ler güvenli ù in yönetim ü ekli sebebi ile de ù il, sorumlu organizasyonun ‘güvenlik kültürü’ ile ilgili problemler sonucunda ortaya ç × km × ü t × r. Bu afetlerden ç × kart × lan sonuç ise ‘Güvenli ù in birinci öncelik olarak alg × land × ù × ve kabul edildi ù i bir kurumsal atmosfer ya da kültür yarat × lmas × temel gerekliliktir’ ü eklindedir (4). û ekil 1, 1986 ila 2013 y × llar × aras × nda Hong Kong’daki in ü aat endüstrisindeki kaza istatis- tiklerini göstermekte ve bir güvenlik kültürü- nün geli ü tirilmesinin kaza say × s × n × ciddi oranda azaltt × ù × n × ortaya koymaktad × r (5). Her ne kadar teknoloji ve mesleki sa ù l × k ve güvenlik sistem- leri daha güvenli bir dünya yaratma anlam × n- da büyük at × l × mlar gerçekle ü tirmi ü olsa da, i ü yerinde bir güvenlik kültürünün olu ü turulmas × ve iyile ü tirilmesi yap × lacak di ù er iyile ü tirmelerin temelinde yer almaktad × r. Hong Kong Mesle- ki Güvenlik ve Sa ù l × k Konseyi i ü yerlerinde gü- venlik kültürünün yayg × nla ü t × r × lmas × amac × yla yüksek riskli sektörlerdeki i ü veren ve çal × ü an- larda i ü güvenli ù i fark × ndal × ù × n × artt × rmak için çal × ü malar gerçekle ü tirmi ü tir. Bu kurulu ü ayn × zamanda halk seviyesinde de güvenlik kültürü bilincini a ü × lama çal × ü malar × gerçekle ü tirmi ü ve bu ba ù lamda güvenlik kültürünü iyile ü tirmeyi amaçlayan stratejilerin etkinli ù ini de ù erlen- dirmek amac × yla bir ‘güvenlik kültürü endeksi’ geli ü tirmi ü tir.