Yangın ve Güvenlik Dergisi 180. Sayı (Ocak-Şubat 2016)

KAPAK KONUSU - MAKALE YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 180 34 yang × n tespit sisteminin otomatik olarak bütün yatak odas × kap × lar × n × kapamas × ve ayn × zamanda personelin yang × n × n ba ü lad × ù × odadan insanlar × ç × kartmas × d × r. Hastaneler içinse bu yakla ü × m büyük öl- çüde kompartmantasyon dayanmakta- d × r. Pratikte yatak odas × kap × lar × genelde aç × k tutulurlar ve kapanmazlar. Bu hatal × tasar × m konsepti sebebiyle bak × m evle- rindeki yang × nlar genelde pek çok ki ü inin hayat × n × kaybetmesine yol açar. Zaragoza, ú spanya, 12 Temmuz 2015 – sekiz ki ü i hayat × n × kaybetmi ü tir. Schene- feld, Almanya, 30 May × s 2014 – dört ki ü i hayat × n × kaybetmi ü tir. La Terasse, Fransa, 25 A ù ustos 2013 – dört ki ü i hayat × n × kaybetmi ü tir. Marsilya, Fransa, 14 Aral × k 2011 – alt × ki ü i hayat × n × kaybetmi ü tir. Würzburg, Almanya, 6 Aral × k 2010 – üç ki ü i hayat × n × kaybetmi ü tir. Sevil, ú spanya, 9 û u- bat 2010 – yedi ki ü i hayat × n × kaybetmi ü tir. Melle, Belçika, 5 A ù ustos 2009 – dokuz ki ü i hayat × n × kaybetmi ü tir. 3. ú statistikler NFPA ú statistikleri 65 ya ü ve üzerindeki ki- ü ilerin yang × nda ölme risklerinin 2.3 kat daha fazla oldu ù unu göstermektedir (1). Bu göreceli risk 85 ya ü üzerindekiler için 3.7 kat daha fazlad × r. NFPA ayn × zaman- da bütün yang × n ölümlerinin %96’s × n × n konutlarda meydana geldi ù ini ortaya koymu ü tur (2). Belirgin ü ekilde artan riske kar ü × n, NFPA ABD’deki sa ù l × k sektörü bi- nalar × nda (bak × m evleri, konut tarz × ba- k × m tesisleri, hastane ve klinikler), 2007 ila 2011 y × llar × aras × nda 5,980 yang × n- da ortalama her sene sadece 5 ölüm meydana geldi ù ini tespit etmi ü tir (2). Bu dü ü ük ölüm oran × n × n sebebi ABD’de bu binalar × n büyük k × sm × nda ya ù murlama sistemlerinin bulunmas × d × r. NFPA ya ù mur- lama sistemine sahip konutlarda ölüm oranlar × n × n %85 daha az (3), ve ya ù mur- lama sistemlerine sahip hastalara hiz- met verilen tesislerde(4) ise yang × ndan ölüm oranlar × n × n %86 daha az oldu ù u- nu tespit etmi ü tir. Çoklu ölüme yol açan yang × nlar ise ya ù murlama sistemlerine sahip binalarda görülmemektedir. Di ù er hiç bir ülke sa ù l × k sektöründeki binalarda meydana gelen yang × n se- bepli ölüm ve yaralanmalara yönelik bu tür istatistikler yay × mlamamaktad × rlar. Almanya’daki çevirim içi bir ara ü t × rma Ocak 2015 ila Temmuz 2015 aras × nda Almanya’daki bak × m evlerinde yang × n sebebi ile dokuz ölüm ve 200’den fazla yaralanma vakas × n × n oldu ù unu ortaya ç × kartm × ü t × r (5). Bu rakamlar ABD’dekile- rin çok üzerindedir. Almanya’daki bak × m evlerinde genelde ya ù murlama sistemi bulunmamaktad × r. 4. Standartlar ve Sistem Performans × Kanun koyucu ve di ù er ilgili otoritelerin sa ù l × k sektöründeki binalarda ya ù mur- lama sistemlerini zorunlu hale getirme- leri için referans olarak alabilecekleri standartlara ihtiyaçlar × vard × r. Avrupa’da hastaneler için EN 12845 standard × var- d × r (6). Alternatif olarak, tasar × mc × lar NFPA 13’ü kullanabilmektedirler (7). Hastane yöneticileri genelde ya ù murlama sis- temlerinin s × z × nt × ya yol açacaklar × ndan endi ü e duyarlar. Ancak bu sistemlerin s × z × nt × ya yol açma olas × l × ù × di ù er su dolu boru sistemlerinin s × z × nt × yapma olas × l × ù × n- dan fazla de ù ildir. Ancak yine de, do ù - rudan bir ameliyat masas × n × n üzeri ya da duyarl × bir ekipman üzeri yerine odan × n kenar × boyunca ya ù murlama sistemleri- nin kurulmas × da iyi bir uygulamad × r. Sa ù l × k sektöründe kullan × lan binalarda yan- g × n kaynakl × ölüm ve yaralanma oranlar × - n × azaltmak için, ya ù murlama sisteminin mümkün oldu ù unca h × zl × ü ekilde devreye girebiliyor olmas × çok önemlidir. Bu saye- de ya ya ù murlama sistemi yang × n × daha henüz küçükken söndürecektir ya da çok az duman üretecek kadar küçük tutacak- t × r. Maliyetleri dü ü ürme anlam × nda, ufak binalarda ya ù murlama sisteminin do ù ru- dan ana ü ebekeden beslenmesi en iyi uy- gulama olacakt × r ve örne ù in bak × m evleri gibi çok daha küçük olan binalarda büyük bir maliyet olan pompa ve su tank × mali- yetini ortadan kald × racakt × r. 1970’lerde ve 1980’lerde, ABD’de yap × lan ara ü t × rmalar ya ù murlama sistemleri ve bu sistemlere yönelik tasar × m kriterlerinin ortaya ç × kmas × - n × sa ù lam × ü t × r. Ticari uygulamalarda kulla- n × lan standart sprey tür sistemlerin aksine, konutlardaki ya ù murlama sistemleri du- varlara ve perdelere çarpmas × anlam × nda suyun bir k × sm × n × yanlara do ù ru f × ü k × rtacak ü ekilde tasarlanm × ü lard × r. Bu sistemler ayn × zamanda suyu daha ince f × ü k × rt × rlar çün- kü endüstriyel ve ticari bina yang × nlar × n × n aksine konut yang × nlar × ndaki yang × n yükü s × n × rl × olmaktad × r ve konutlardaki sistemler h × zl × ü ekilde devreye girmelerini sa ù layan h × zl × -müdahale- × s × l-elementlere sahiplerdir. Underwriters Laboratories UL 1626 ba ü l × ù × alt × nda (8) yay × mlanm × ü olan bir dizi yang × n ve komponent testleri geli ü tirmi ü lerdir. Bu performans testleri makul en kötü durum senaryolar × olacak ü ekilde tasarlanm × ü - lard × r, yani e ù er sistem bu testleri geçer- se, bu durumda neredeyse bütün konut yang × nlar × nda etkili olacakt × r. Yang × n × n farkl × lokasyonlarda ba ü lad × ù × pek çok senar- yo ile test gerçekle ü tiren ara ü t × rmac × lar bir ya ù murlama sisteminin söndürmekte ya da kontrol alt × na almakta en çok zorluk çekece ù i yang × n × n bir kö ü ede ba ü layan yang × n olaca ù × n × belirlemi ü lerdir. Bu testi geçmek için ya ù murlama sisteminin göz seviyesindeki (1.6 metre yükseklik) s × cakl × - ù × n hiç bir zaman 93 santigrat derecenin üzerine ç × kmas × na izin vermemesi ve orta- lama olarak 54 santigrat derecenin alt × n- da tutmas × gereklidir. ú ki adet ya ù murlama f × skiyesi mevzuatta belirtilen aral × klarla yer- le ü tirilmi ü ve bir üçüncüsü ise odan × n kap × s × - n × n yan × na yerle ü tirilmi ü tir. Üçüncü f × skiyenin test s × ras × nda çal × ü mamas × gereklidir. Bu yang × n testi protokolü 2016 y × l × nda resmi olarak yay × mlanmas × planlanan konutlara yönelik ya ù murlama sistemi taslak Avrupa standard × prEN 12259-14’ün bir parças × d × r. Konutlara yönelik ya ù murlama sistemi- nin geli ü imi ile birlikte NFPA bu tür f × skiye- leri kullanan sistemlerin tasar × m × na yöne- lik olarak NFPA 13R standart tasla ù × n × (9) haz × rlam × ü t × r. Yap × lan yang × n testleri siste- min UL 1626 ile uyumlu olmas × için mini- mum bir su yo ù unlu ù u sa ù lamas × gerekti- ù ini ortaya koymu ü tur. Bu da NFPA 13R’de 2.05 mm/dak olarak belirlenmi ü tir. Buna