Yangın ve Güvenlik Dergisi 179. Sayı (Kasım-Aralık 2015)

KAPAK KONUSU - MAKALE YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 179 58 lerlenmesi önerilmektedir. Bu nedenle, 3,7m² veya daha küçük banyolarda ve 2,2 m²’den küçük kilerlerde, ya ü am için kullan × lmayan çat × larda, sundurmalar- da, garajlarda ve yar × aç × k otoparklarda ve antrelerde sprinkler zorunlulu ù u yoktur. ú statistikler bu alanlardan ba ü layan yan- g × nlar × n yüzdesinin %1-3’ler gibi ne kadar az oldu ù unu göstermektedir. a. Sprinkler Hassasiyetinin Ölçülmesi ISO 6182/1 Sprinklerlerin Test Metod ve û art- lar × “Requirements and Methods of Test for Sprinklers” ; ABD ve Avrupa’daki laboratuar- lar × n geli ü tirdi ù i sprinkler test prosedürlerinin kombinasyonunu kullanarak a ü a ù × da û ekil 6 ’da görüldü ù ü gibi üç tip sprinkler için hassasiyet alan × n × göstermektedir. 1. RTI- Response Time Index Tepki Za- man × ú ndeksi; × s × ya duyarl × eleman × n s × - cakl × ù a kar ü × ne kadar süratli reaksiyon verdi ù inin ölçüsüdür; ve 2. C -Conductivity Factor ú letkenlik: sprinklerin çevreden ne kadar × s × emdi ù i ve ne kadar × s × y × kondüksiyon yoluyla bo- ruya ve suya iletti ù inin ölçüsüdür: Sprinklerlerin hassasiyet alanlar × RTI de- ù erini Tepki Zaman × ú ndeksi ve C ú letken- lik de ù erine dayanan uluslararas × kabul görmü ü bir ü emad × r. RTI tamamen bir ter- mal hassasiyet olup, sprinklerin bulundu- ù u ortamdan ne kadar süratli × s × emerek patlama noktas × na gelece ù inin göster- gesidir. ú letkenlik faktörü ise çok önemli olup, çevreden toplanan × s × n × n ne ka- dar × n × n sprinkler parçalar × na ve gövdeye ve su borusu boyunca kaybedilece ù ini gösterir. û ekil:6 üç tip sprinklerin hassa- siyet alanlar × n × göstermektedir; standart, özel ve h × zl × tepkimeli. Geleneksel sprink- lerler standart-response kategorisindedir. H × zl × tepkimeli (Fast-response) grup yeni tip h × zl × tepkimeli sprinklerleri de kapsar ki bu konutsal sprinkler için de önemlidir. Özel tip sprinkler grubu, baz × ülkelerde kendilerine özel ulusal standartlar × na uy- gun sprinklerler için vard × r. ABD’de baz × geni ü letilmi ü alan sprinklerleri bu gruba girer. Sprinkler tepki zaman × sprinklerin patla- ma s × cakl × ù × n × n bir fonksiyonudur ki bu 74°C’lik sprinklerin art × eksi birkaç dere- celik fark ile 74°C’de patlayaca ù × n × gös- terir. Sprinklerdeki aksam ve cam tüpün kütlesinin yaratt × ù × termal gecikme ile or- tam s × cakl × ù × bu s × cakl × ktan oldukça faz- la olabilir. Kütlesi daha az olan çal × ü ma aksam × na sahip sprinklerin çevresinde yükselen s × cakl × ù a daha duyarl × olaca ù × a ü ikard × r ki daha çabuk açar. Hassasiye- ti ölçmek için FM Global ara ü t × rmac × lar × önceleri “tau” ( lj ) factorünü uygulam × ü lar- d × r, sonra da RTI de ù erini geli ü tirmi ü lerdir. a. Residential Sprinkler Testing Konutsal sprinklerlerin farkl × l × klar × ndan dolay × , test ve belgelendirme yapan kurulu ü larca standart sprinklerler ile ayn × kategoride de ù erlendirilmemi ü ve liste- lenmemi ü lerdir. Örne ù in UL labrotuar × , konutsal sprinklerlerin testi için UL1626 Standard for Safety for Residential Sprink- lers for Fire-Protection Service kurallar × n × • Standart Tepkime – 3 Min. 51 Sn. Room Fire Test – 100 Sec. Plunge Test • H × zl × Tepkimeli – 75 Sec. Room Fire Test – 14 Sec. Plunge Test • Konutsal (Residential) – Special Fire Test – 14 Sec. Plunge geli ü tirmi ü tir. FM Global Ara ü t × rma merkezi ise konutsal sprinklerler için FM 2030 Re- search Approval Standard for Residenti- al Automatic Sprinklers Onay Standard × n × geli ü tirmi ü tir. Her iki standart da “plunge test” denilen hem yatayda hem de dü ü eyde su da ù × t × m profilini inceleyen özel hassasiyet kriterlerini testlere dahil etmi ü lerdir. Bu test cihaz × n × ve Standart sprinklerler bu testlere tabi tutulmazlar. Her iki standart da bir ya ü am odas × n × temsil eden test odas × nda bir kö ü ede ev e ü yalar × n × temsil eden yan × c × malzeme- lerle simüle ederek yang × n testleri yap- maktad × r. û ekil 6. Uluslararas × Sprinkler hassasiyet Alanlar × (Response Time Index (RTI) vs Con- ductivity (C)) Foto ù rafda Plunge Test cihaz × ve tablo- da test de ù erleri görülmektedir. UL 1626 test kriterlerini geçmesi için konut- sal sprinklerler monte edildikleri 2,4 m (8-ft) tavan yüksekli ù inde a ü a ù × daki kriterlerle 10 dak. yang × n × kontrol alt × nda tutabilmelidir. Konutsal sprinkler yang × n testinde a ü a- ù × daki û ekil:7’deki düzenlemelerde gö- rüldü ù ü gibi k × rm × z × renkli termokupl’lar × n da monte edildi ù i tavandan 76 mm a ü a ù × daki s × cakl × k 315°C ’yi geçemez. Dö ü emeden 1,6m yukar × daki en fazla s × cakl × k ise 93°C olmal × d × r. Bu yükseklik- deki s × cakl × k hiçbir zaman 2 dak. süreyle 54°C’yi geçmemelidir.