Yangın ve Güvenlik Dergisi 179. Sayı (Kasım-Aralık 2015)

KAPAK KONUSU - MAKALE YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 179 52 û ekil 2. sürmektedir. Standartlar × n ço ù u yak × n za- manda ald × klar × karralarla zorunluluklar getirmi ü tir. Konutsal Sprinkler sistemlerinin kullan × m × n × n artmas × maliyetleri de dü- ü ürmektedir. Amerika’da m²’ye dü ü en maliyet ortalama 15 USD/m² olarak ve- rilmektedir. Bu da 100-150 m²’lik bir evde 1.500-3.000 USD veya so ù uk bölgedeki don tehlikesi ve yetersiz su/pompa ko ü ul- lar × na göre 6.000 USD’a kadar bir maliyet demektir ki ev fiyatlar × dü ü ünüldü ù ünde -ülkemizde bile- can güvenli ù i için veri- lebilecek bir seviyededir. Kald × ki sigorta ü irketleri yang × n sigorta primlerinde %7 civar × nda indirim yapt × klar × na ve devletin de vergi avantajlar × sundu ù u bilindi ù ine göre bu da yat × r × m geri dönü ü ü demek- tedir. Ülkemizde de devletin halk × n can ve mal güvenli ù i için te ü vikler vermesi beklenmelidir. Amerika’da bir bölgede (Prince Geo- rge’s County, MD) 15 y × l önce uygula- maya konan kuraldan sonra yap × lan anket çal × ü mas × nda ya ù murlama site- mi olmayan evlerde 101 ki ü i ölmü ü , 328 ki ü i yaralanm × ü ken; konutsal sprinkler sistemleri ile korunan evlerde hiç ölüm olmad × ù × görülmü ü … Amerika’da ko- nutsal sprinkler monte edilmi ü konutlar × n de ù erlerinin artt × ù × n × söyleyenlerin oran × %69 dur. Ülkemizde yüksek konutsal binalar, apart- manlar ve villalar artt × kça risk de artmak- tad × r. 2. Amaç Temel olarak konutsal sprinklerler stan- dart ve h × zl × tepkimeli sprinklerlerden farkl × d × r ve binada ya ü ayanlar × n can gü- venli ù i için çok daha artt × r × lm × ü seviyede can emniyeti için kullan × lmaktad × rlar. Bu nedenle, konutsal sprinklerlerin UL (ve de di ù er test kurumlar × ) taraf × ndan be- lirlenen test standartlar × , hassasiyetleri ve i ü levleri de farkl × d × r. Bu testler sprink- lerin termal hassasiyetini ve su da ù × t × m profilinin karakteristi ù ini inceler. UL 1626 (Residential Sprinklers for Fire Protection Service) Konutsal Sprinkler test standard × buna örnektir. ú nsan hayat × n × n korunmas × için mü- cadele edilmesi zorunlu olan duman ve s × cakl × ù a, özel tasar × m × yla konutsal sprinklerlerin nas × l etki etti ù i, su da ù × t × m profilinin önemi ve daha düzenli olmas × gereklili ù i sürekli ara ü t × r × lmaktad × r. • Can güvenli ù i için sprinklerlerin ça- buk açmas × ; ya ü amsal ü artlar × n × n a ü × l- mamas × gerekir; ki bunlar; insan göz yüksekli ù inde 93°C , tavan yüzeyinde 260°C s × cakl × ù × n ve CO konsantrasyo- nunda 1.500 ppm s × n × rlar × d × r. Oksijen seviyesinin %19,5 alt × na dü ü memesi, insanlatr × n kontrolünü kaybedip güç- ten dü ü mesinin ve ölmesinin önlen- mesi.ve kaç × ü süresinin 4 kata kadar olan apartmanlarda 10 dak. güvenli kaç × ü × sa ù lamas × gerekmektedir. Yang × n ilerlerse; tavandaki s × cakl × k 595 °C ’ye geldi ù inde duman katman × ve CO (karbon monoksit) otomatik tutu ü ma s × cakl × ù × olan 315 °C ’ye ula ü × r ki; yang × n tekrar alevlenir ve tamamen yang × n sa- rar. 1975’lerde bu seviyelere ula ü ma süresi 17 dak. Iken 2003’de 3 dakikaya dü ü - mü ü tür. 3. Temel Sistem Özellikleri Konutlarda uygulanabilecek sprinkler sistemi, kesinti olmayaca ù × garanti olan yerlerde su ü ebekesinden beslenir, aksi durumda bir yang × n suyu tank × ve pom- pa sistemi gerekmektedir. Kuyu suyu tesi- sat × da alternative bir çözümdür. Tasar × m için gerekli alan ve debiler ti- cari yap × lardakine oranla çok dü ü ük ol- du ù undan su gereksinimi ve dolay × s × yla boru çaplar × da çok dü ü üktür. NFPA standard × na göre LH – Dü ü ük teh- like s × n × f × na giren konutlarda CPCV diye bilinen özel yang × na dayan × kl × ve onayl × û ekil 2 ’de görülen Plastik Borular kullan × l × r ve her çe ü it fittigsleri ve ak × ü anahtar × vb. ekipmanlar × yla uygulanmas × son derece kolay ve güvenlidir. Konutsal (Residential) Sprinklerler tavan, yanduvar tipi veya gizli tip olabilir, buna uygun olarak da borular yan duvar veya tavandan çekilebilir ve hatta su tesisat × gibi betona gömülebilirler. Konutsal sprinklerler ticari veya endüst- riyel sprinklerlere göre daha küçüktürler. Uygulama ba ù lant × ölçüleri ço ù u sprink- ler çe ü idinde 15 mm (½”) olup, sark × k (Pendent) ve gizli tip (Concealed) gibi bir iki modelde 20 mm (¾”) ba ù lant × l × ve K-faktörü 107 olan modeller vard × r. Ya ü am alanlar × nda kullan × lan sprinklerler kur ü unsuz ve daha az su kullan × m × sa ù - layan K-faktörü 43’den ba ü layan ve çok