Yangın ve Güvenlik Dergisi 176. Sayı (Temmuz-Ağustos 2015)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 176 54 YANGIN - MAKALE û ekil 1. Grup A plastik mallar üzerinde yang × n × n geli ü mesi A ü ama I A ü ama II A ü ama III û ekil 2. Grup A plastik mallar × n üç a ü amal × yanmas × A ü ama I A ü ama II A ü ama III sek risk ü ablonunu temsil ederler. Bunlar kompart × man ü eklinde dizilmi ü oluklu mukavva karton ambalajlar içinde bulu- nan kristalize polistrene kaplar × içerir. Daha zorlu bir yang × n tehlikesi ta ü × yan geni ü plastik esasl × et tepsileri, poliüretan köpük gibi mallar mevcut olmas × na ra ù - men, halen plastikler için kullan × lmakta olan s × n × fland × rma yakla ü × mlar × n × n esas × bu Grup A plastiklere dayanmaktad × r; bu nedenle Grup A plastikler bu çal × ü ma için seçilmi ü lerdir. Testlerde, mal ön yüzü hariç her tara- f × ndan kapat × lm × ü ve taban × ndan yak × l- m × ü t × r, birçok bak × mdan raf ü eklinde bir depolama ü eklinin testinde yanman × n ba ü lang × ç a ü amas × simüle edilmi ü tir. Ter- mokap × llar, yük hücreleri ve × s × ak × s × gös- tergeleri zamana ba ù l × olarak mallarda alevin yay × lmas × n × ve yanma oranlar × n × de ù erlendirmek için veri sa ù lad × lar. Mal kar × ü × m × , kendisine özgü geometrisi ve malzeme da ù × l × m × nedeniyle, yang × n × n, yanman × n üç belli a ü amas × nda ilerleyen bir geli ü me gösterdi ù i görülmü ü tür. û ekil 1 ’de gösterilmi ü tir. Mallar × n ön yüzlerinin tutu ü mas × yla, alev- ler kutunun ön taraf × n × yalayarak yukar × yönde yay × lma e ù ilimi gösterir, bu s × rada kutunun içindeki malzemeyi hemen he- men hiç etkilemez. Bu nedenle, alevlerin yukar × do ù ru yay × lma sürecinde, ileride ayr × nt × yla belirtilece ù i gibi, sadece oluklu mukavva malzemenin özelliklerinin belir- tilmesine ihtiyaç vard × r. Kutunun ön yüzü yan × p kömürle ü tikçe ve kopup dü ü tükçe karton kutunun ilk iç ay × rma tabakas × ve yay × lmam × ü polistren kaplar aç × ù a ç × kmaya ba ü lar. Bak × n × z û e- kil 2 , a ü ama I. Karton kutular × n ilk taba- kas × da alevler ve d × ü ortamdaki havayla temas edince yap × kimyas × bozulur ve yanar, bu da yanma oran × na art × r × c × yön- de katk × yapar; ancak içlerinde bulunan polistren kaplar henüz tutu ü acak derece × s × nmam × ü lard × r, sadece yumu ü amaya ve erimeye ba ü larlar. Yanman × n I. a ü a- mas × sonucu ç × kan × s × yakla ü × k bir daki- ka içinde artarak 0’dan en üst noktaya 25kW’a ula ü × r ve alevlerin yüksekli ù i 1 m ula ü t × ù × nda (mallar × n yüksekli ù inin iki kat × ), tutu ü mu ü mallar × n üzerindeki ilave mal- zemeleri de h × zla içine katarak yanmay × art × r × r. Karton ambalaj kutular × n × n ilk tabakas × yan × p tükendi ù inde, henüz polistren kap- larda onlar × tutu ü turacak kadar × s × emilimi olmam × ü ve alevler de karton kutu ve po- listren kaplar × n kar × ü × m × olan ikinci taba- kaya geçmemi ü tir; bu nedenle × s × ç × k × ü × oran × ve alev yüksekliklerinde bir azalma olur. Sadece kalan yava ü yanma ile mal- lar II. a ü amaya geçer. Burada, ortalama olarak 10 kW’l × k dü ü ük × s × ç × k × ü × ve 0,5 m’lik alev yüksekli ù i olan bu yanma a ü amas × , plastik ürünlerin tutu ü maya ba ü lamas × n- dan önce en uygun söndürme f × rsat × n × sa ù lam × ü t × r. II. a ü amada × s × sürekli olarak polistren kaplarca emildi ù inden, kaplar giderek tutu ü mak için yeterli olan × s × y × emecekler- dir, û ekil I ve û ekil II ’de III . a ü ama olarak gösterilen safhan × n tepe noktas × nda 40- 50 kW’l × k × s × ç × k × ü × yla alev yüksekli ù i 1-1,5 metreye ç × km × ü t × r. Bu a ü ama tabaka ta- baka kaplar × n havaya temas × yla devam eder, û ekil 2 ’de görülmektedir. Mallar × n birbirlerinden ayr × olarak yerle ü tirilmele- ri yanma sürecini, daha önce yanarak yok olan karton ambalajlar ve plastikleri de kapsam × ü olarak, kararl × ve düzgün bir hale getirmi ü tir. Mallar × n û ekil 2’ deki gibi birbirlerinden ayr × lm × ü olarak duru ü u mallar için sade-