Yangın ve Güvenlik Dergisi 175. Sayı (Mayıs-Haziran 2015)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 58 Gazlar × Anlamak A ü a ù × daki gazlar taze havay × ve yayg × n olan gazlar × olu ü turur. Oksijen Oksijen renksizdir, kokusuzdur ve tad × yok- tur, saf durumda iken havadan a ù × rd × r. ú nsan vücudu hayatta kalmak için sürekli oksijen beslemesine ihtiyaç duyar ve bu da normal olarak çevremizdeki atmos- ferden elde edilir. Azot Azot renksizdir, kokusuzdur ve tad × yoktur. Ya ü am × veya yanmay × desteklemez ve havadan az miktarda hafiftir. Havan × n ana bile ü enlerinden biridir ve oksijen sey- relticisi olarak görev yapar. Karbon dioksit Karbon dioksit kokusuzdur, hafif keskin, asit kokulu ve maden suyu sodas × ta- d × ndad × r. Havadan a ù × rd × r. Karbon diok- sit solunum ve beyinle ilgili dola ü × mda önemli rol oynar. Yüksek konsantrasyonlarda solunum ve merkezi sinir sistemi uyar × c × s × olarak çal × ü × r. A ü × r × konsantrasyonlarda merkezi sinir sis- temini bask × lar bayg × nl × k, narkoz sersemli- ù i, uyu ü ma yapar, solunumu engeller ve ölüme sebep olur. Hidrojen Hidrojen renksizdir, kokusuzdur ve tad × yoktur. En hafif ve en basit kimyasal elementtir, özgül a ù × rl × ù × 0,07’dir. Petrol kuyular × ndan ç × kan do ù al gazda, belli volkanlarda bulunur ve suyun en önemli bile ü enidir. Hidrojen %4-74 patlama ara- l × ù × ndad × r. Metan Metan renksizdir, kokusuzdur ve tad × yok- tur, özgül a ù × rl × ù × 0.55’tir. Bitkisel madde- lerin bozulmas × yla ortaya ç × kar ve %5-15 patlama aral × ù × na sahiptir. Karbon monoksit Karbon Monoksit renksizdir, kokusuzdur ve tad × yoktur, özgül a ù × rl × ù × 0.97’dir. Karbon monoksit tam olmayan yanma sonucu ortaya ç × kar. Oldukça yüksek derecede toksik bir gazd × r ve %12,5-74 patlama aral × ù × na sahiptir. Azot Azot renksizdir, kokusuzdur ve tad × yoktur ve havadan hafiftir. Havan × n %79’unu olu ü turur. Azot dioksit Azot dioksit k × rm × z × ms × -kahverengi bir gaz- d × r. Keskin kokuludur ve asit tad × ndad × r. Özgül a ù × rl × ù × 1,16’d × r. Dizel motoru egzo- zunda ve nitrogliserin tipi patlamalarda ortaya ç × kar. Oldukça yüksek derecede zehirleyicidir. Hidrojen sülfit Oldukça yüksek derecede zehirleyicidir. Hidrojen sülfit renksiz ve kokusuzdur, iç bay × lt × c × tatl × tad × ndad × r ve patlay × c × kul- lan × ld × ù × nda asidik maden sular × n × n belli sülfitlerin üzerine etki etmesiyle ortaya ç × kt × ù × ndan bayat yumurta kokusundad × r. Özgül a ù × rl × ù × 1,18’dir ve havadan a ù × r- d × r. Patlama aral × ù × % 4.3-43 aras × ndad × r. Sülfür dioksit Sülfür dioksit renksizdir, keskin, bo ù ucu sülfür kokuludur ve katlan × lamayan dere- cede asidik bir tad × vard × r. Yang × n veya kömürün aniden parlamas × yla, lastik yand × ù × nda ve dizel egzoz duman × nda ortaya ç × kar. Özgül a ù × rl × ù × 2,26’d × r, yani havadan oldukça a ù × rd × r. Oldukça yük- sek derecede zehirleyicidir. Amonyak Amonyak renksizdir, keskin kokuludur. Özgül a ù × rl × ù × 0,68’in gösterdi ù i gibi ha- vadan hafiftir. Zehirleyicidir, üre ve d × ü k × üzerine etki eden bakterilerle do ù al ola- rak olu ü ur. Ticari olarak birkaç × n × saymak gerekirse so ù utma sistemlerinde, güb- relerde, hayvan yemlerinde ve imalat süreçlerinde kullan × lmak üzere üretilir. Amonyak so ù utma sistemlerinde artan miktarlarda kullan × lmaktad × r. Yang × n Söndürücü Gazlar × n A ü × r × Kullan × lmas × ú le Ortam × n Dolmas × S × ra s × ra yang × n söndürücü tüpleri trafo merkezleri ve ikinci dü ü ürücü merkezler- de yang × n × söndürmek için odalar × asal gaz seli ile doldurmak için kullan × l × r. Bu tip sistemlerde en yayg × n olarak kullan × - lan gazlar Karbon dioksit ve Azottur. Do ù ru Uygulama Kapal × mahaldeki bütün alan × n incelen- di ù ine emin olun ve kapal × mahalde in- san çal × ü × rken mahalli sürekli olarak izleyin. E ù er gaz seviyesi de ù i ü irse sebebini ve kapal × mahalde çal × ü an insanlar üzerinde ne etki yapaca ù × n × mutlaka bulun. Oku- nan de ù erlerin i ü yeri patlama s × n × rlar × ve i ü çilerin güvenlik s × n × rlar × içinde olmas × n × sa ù lay × n. Faydal × olacak bir di ù er test yapma ü ekli de, özellikle kapal × mahallin kullan × lmas × süreklilik gösteriyorsa ve i ü in do ù as × yüksek risk ta ü × yorsa spot numu- ne almad × r. Spot numune almada belli bir zaman periyodunda ayn × cihazla ve ayn × noktadan numune al × n × r. Bu metot, içerideki ü artlar × n iyile ü iyor veya kötüle ü iyor oldu ù unu göstermesi bak × m × ndan mahal içindeki atmosferin e ù ilimini belirlemede faydal × d × r. Ayn × zamanda kapal × mahal üzerine etki yapabilecek barometrik ba- s × nç gibi d × ü etkileri de gösterir. Hidrojen 0,07 Metan 0,55 Karbon monoksit 0,97 Azot 0,97 Hava 1,00 Azot dioksit 1,16 Hidrojen sülfit 1,17 Karbon dioksit 1,53 Kükürt dioksit 2,26