Yangın ve Güvenlik Dergisi 175. Sayı (Mayıs-Haziran 2015)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 54 olmas × veya kimyasal bir i ü lem sonunda oksijen birikmesi gibi. Ayn × zamanda ha- vadan azot ayr × lm × ü sa da oksijen zengin- le ü mesi olabilir. Oksijen miktar × n × n artmas × yanabilen malzemenin yan × c × l × ù × n × önemli derecede art × r × r. Bu ayn × zamanda yan × c × gazlar × n yapabilirlik oran × n × da art × r × r. Oksijen eksikli ù i Bu kapal × bir mahallin seyrek olarak ha- valand × r × lmas × ve içinde pas olu ü mas × sonucunda meydana gelir. Pas yanma- n × n di ù er yava ü bir formudur ve oksijeni absorbe eder. Bunun yan × nda di ù er yanma ve kaynak yap × lmas × gibi i ü lemler de oksijeni azaltabilir. Ortamda bu ü ekil- de oksijenin azalmas × sonucu meydana gelmi ü birçok ölümle sonuçlanm × ü olay mevcuttur. Bay × lma ve ölüm olaylar × oksijen mikta- r × n × n %16 civar × na dü ü mesiyle meyda- na gelebilir. Makul bir emniyet seviyesi sa ù lamak için, kabul edilebilir en dü ü ük oksijen seviyesi %19’un alt × olmamal × d × r. Ancak önemli olan husus oksijen mikta- r × ndaki de ù i ü ikliklerin incelenmesi ve de- ù i ü iklik sebeplerinin tam olarak de ù erlen- dirilmi ü ve anla ü × lm × ü olmas × d × r. Burada önemli olan husus ü ah × slar × n ka- pal × mahallere risklere maruz kalmak için girmemeleridir. Örnek ise tank seviyesini içeriden okuma giri ü imidir; ü ah × s çöme- lip kafas × n × kapal × mahalle sokup seviye göstergesini okumak ister. Bu kapal × ma- halde oksijen azl × ù × nedeniyle ölümcül bir kaza ile sonuçlanabilir. Kimyasallar × n Temizlenmesi Kapal × mahallerde kullan × lacak her- hangi bir temizlik kimyasal × için COSHH (Control of substances hazardous to health-Sa ù l × ù a zararl × maddelerin kont- rolü) de ù erlendirmeleri dikkatle incelen- meli, kimyasal madde ile alakal × riskler ve maddelerin kullanan ü ah × slar üzerine etkilerinin kabul edilebilir seviyede oldu- ù unu sa ù lamak için tam olarak ö ù re- nilmelidir. Son zamanlarda bir havac × l × k endüstrisinde yak × t tank × n × temizlemek için kimyasallar kullanan bir ü ah × sla ilgili rahats × z edici bir örnek vard × r. Etkin bir risk de ù erlendirmesi yap × lmam × ü t × . úü i yapan ü ah × slar kulland × klar × kimyasallar × n kapal × mahal içinde kendilerine bir zarar vere- ce ù inin fark × ndayd × lar. Bu kendilerinde ba ü dönmesi ve mide bulant × s × ü eklinde belli etti ancak durumu düzeltecek bir ü ey yap × lmad × . ú çeride kimyasallarla ça- l × ü anlardan biri yak × t tank × n × n içerisini çok s × cak buldu ve içeride yanan lambay × × s × kayna ù × olarak de ù erlendirerek fi ü ini çekmek istedi. Fi ü i çekti ù inde meydana gelen k × v × lc × m temizleyici kimyasaldan ç × kan buhar × ate ü ledi ve sonucu olarak meydana gelen patlama içerideki ü a- h × sta ciddi yan × klara neden oldu. Yaralar × bir daha i ü e dönmesine mani olmaya yetecek kadar ciddiydi. Yap × lan ilave ara ü t × rmalar temizlik kimya- sallar × kullan × lmas × na gerek olmad × ù × n × da ortaya ç × kartt × , tank × temizlemek için × l × k sabunlu su yeterliydi. Bu belki de i ü e ba ü lamadan önce etkin bir risk de ù er- lendirmesi yap × lsayd × çok önceden be- lirlenebilecekti. Gaz, Buhar ve Duman × n Alg × lanmas × Kapal × herhangi bir mahal içine ü ah × s girmeden önce d × ü tan test edilebilir ve edilmelidir de. Bunun alternatifi ise ma- halle bir alg × lama cihaz × koymak veya içine indirmek ve içerideki ü artlar × kay- detmesini sa ù lamakt × r. Birçok gaz kont- rol cihaz × kapal × mahalden elde edilen okuma de ù erlerinin ani yükselme ve ani dü ü me de ù erlerini saklamaktad × r. Risk de ù erlendirmesinin ortam × n test edilmesi gerekti ù ini i ü aret etmesi halinde mahal mekanik veya do ù al yollardan havaland × r × lmal × ve içeri herhangi bir ki ü i girmeden önce test edilmelidir. E ù er gerekiyorsa risk de ù erlendirmesiyle bu- lunan önceden belirlenen bir süre sonra tekrar test edilmelidir. Test i ü lemi kapal × mahalle tekrar giri ü ya- p × laca ù × her durumda mahalde hiçbir de ù i ü iklik olmad × ù × ndan emin olmak için yap × lmal × d × r. Mahal içinde çal × ü ma yap × - l × rken, atmosfer, özellikle risk de ù erlendir- mesi mekanik havaland × rma yap × lmas × n × öngörmü ü se, sürekli olarak izlenmelidir. Sürekli izlemeye, ayn × zamanda yap × lan i ü , kesme veya kaynak gibi özellikle tehli- keli nitelikteyse ayr × ca ihtiyaç duyulur. Test Cihazlar × Gaz alg × lama cihazlar × çe ü itli sensör kombinasyonlar × nda sat × n al × nabilir. Bunlar özel bir sensörden çoklu sensör kullanan cihazlara kadar de ù i ü ir. Bun- lar ayn × zamanda sensörün ilgili oldu ù u yaz × l × m × n tasarland × ù × i ü leve de ba ù l × d × r. Bu i ü lev okunan de ù erleri kaydetme ve e ù er tetikleme de ù eri a ü × lm × ü sa bir alar- m × devreye sokmak gibi basit de olabilir. Di ù erleri her test periyodunda yap × lan okumalar × n pik ve ani dü ü me de ù erlerini kaydedebilir. Baz × lar × bir periyot süresinde al × nan tüm de ù erleri kaydedebilir ve de- ù erleri saklanmas × ve analiz için bilgisa- yara aktarabilir. Ortam atmosferini test için kullan × lacak ci- haz seçimi kapal × mahal hakk × nda neyin bilindi ù ine ve gaz, buhar veya duman × n bulunma potansiyeline ba ù l × d × r, bu arada oksijen zenginle ü mesi veya fakirle ü mesini de göz ard × etmemek laz × md × r. Kimyasal alg × lama tüpü uygun bir cihaz olabilir an- cak mümkün olan her durumda içinde ü ah × s çal × ü an mahallin atmosferini sürekli olarak izleyen ta ü × nabilir elektronik cihazlar kullan × lmal × d × r. Cihaz seçimi ne olursa ol- sun en önemli husus risk de ù erlendirme- siyle belirlenmi ü gaz, buhar veya duman × izlemesi ve alg × lamas × d × r. Gaz izleme cihazlar × iki ölçme skalas × n × kullanacak ü ekilde al × nabilir, gaz hac- minin yüzdesi (vol) ve alt patlama s × n × r × yüzdesi (lower explosion limit, LEL). Bun- lardan ikincisi en yayg × n oland × r.