Yangın ve Güvenlik Dergisi 175. Sayı (Mayıs-Haziran 2015)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 50 kesiliyor ve lamban × n tungsten flaman × ortamda mevcut olabilecek herhangi bir patlay × c × gaz × ate ü leyemeyecek derece- ye kadar so ù umas × n × sa ù l × yordu. û imdi ilk potansiyel olarak patlay × c × bir ortamda kullanmak için yap × s × gere ù i güvenlikli olan bir lambaya sahip olmu ü tuk. Günümüzde Son zamanlara kadar potansiyel olarak patlay × c × bir ortamda kullanmak için ya- p × lan emniyet lambalar × nda fazla bir de- ù i ü iklik olmad × . Son iyile ü tirmeler batarya- lar × n geli ü tirilmesiyle yap × ld × . Kemere tak × l × bataryaya art × k ihtiyaç kalmam × ü t × zira ü imdi batarya lamban × n içine yerle ü tirile- biliyor. Batarya normal bir vardiya çal × ü - ma süresinin üzerinde yeterli güç verebi- liyor ve bu s × rada giderek artan miktarda e ü de ù er × ü × k ü iddeti verebiliyor. Problem çözüldü mü? Evet ve hay × r. Lambalar, potansiyel olarak patlay × c × bir ortamda kullan × ld × klar × nda hala patlama- ya neden olabilecek bir kaynak olabilir. Lambalar × n ate ü leme kayna ù × olarak tes- pit edildi ù i ciddi yanma ve hatta ölümle neticelenmi ü birçok kaza ve olay kayd × vard × r. Potansiyel olarak patlay × c × bir or- tamda kullan × lacak lambalar imalatç × taraf × ndan önerildi ù i ü ekilde bak × mlar × ya- p × larak muhafaza edilmeli ve potansiyel olarak patlay × c × bir ortamda kullan × l × rken hasar görmeleri tehlikesi ortadan kalka- cak ü ekilde dikkatle kullan × lmal × d × r. Sa ù l × k ve Güvenlik ú daresince verilen yan- l × ü kullan × ma dair bir örnek motorlu araç kontrolü yapanlara aittir. Kontrol yapan denetleyici söz konusu arac × n alt × ndad × r, buras × normal olarak bir kontrol çukurudur. Havadan a ù × r olan benzin buhar × çuku- run alçak alanlar × nda toplanm × ü t × r. Çukura uygun olmayan, yeterli bak × m × yap × lma- m × ü hasarl × bir lambayla inilmi ü ve bu da benzin buhar × için bir ate ü leme kayna ù × olmu ü tur. Sonuçta bir yang × n veya patla- ma meydana gelebilir ve kontrol yapan ki ü ide ciddi yan × klara neden olmu ü tur. Yukar × da verilen örnek için dü ü ük voltajl × lambalar kullan × lmas × n × n da potansiyel olarak patlay × c × bir ortamda herhangi bir koruma sa ù lamayaca ù × not edilmelidir. Bugün pazarda özellikle potansiyel ola- rak patlay × c × bir ortamda kullan × lmas × için tasarlanm × ü ve yap × lm × ü birçok lamba bulunmaktad × r. Bu korumay × sa ù lamak için yararlan × lan birkaç yöntem mevcut- tur. Bunlar × n aras × nda: • Aleve dayan × kl × - tip d • Art × r × lm × ü güvenlik - tip e • Hava süpürmeli veya bas × nçland × rma- l × - tip p • Özel korumal × - tip s yer almaktad × r. Lamba Seçimi Potansiyel olarak patlay × c × atmosferde çal × ü × rken lamba seçimine büyük önem verilmelidir. ú lave bilgi için ‘BS EN 60079- 14 patlay × c × gaz olan atmosfer için elekt- rik cihazlar-tehlikeli bölgelerde elektrik te- sisat × ’ bölümüne bak × labilir. Potansiyel olarak patlay × c × bir atmosfer- de kullanmak için lamba tedarikçileriyle konu ü urken, tedarikçinin lamban × n içinde kullan × laca ù × atmosferin özelli ù ini bilmesi gerekmektedir. E ù er bir lamba belli du- rumlar için makul bir koruma seviyesi sa ù - lamas × amac × yla sat × n al × nm × ü sa, ba ü ka bir durum veya ü art için risk de ù erlendirmesi yapmadan kullan × lmamal × d × r. Daima po- tansiyel olarak patlay × c × bir ortamda kul- lan × lacak lambalarda imalatç × n × n bak × m ü artlar × n × uygulay × n. Lamba kullan × lmadan önce uygun yeterlili ù e sahip bir personel taraf × ndan herhangi bir hasar × olup olma- d × ù × na bak × lmak amac × yla kontrol edilmeli ve tekrar deposuna kald × r × lmadan önce de kullan × m s × ras × nda bir hasar görüp gör- medi ù ine bak × lmal × d × r. Bu kontroller e ù er lambada bir hasar varsa acil bir durumda çok istenmesine ra ù men durumu daha da kötüle ü tirebilece ù inden kullan × lmas × n × önlemek için yap × lmaktad × r. Lamba hasar- dan korunmak için dikkatle saklanmal × d × r. Hiçbir durumda lamba potansiyel olarak patlay × c × bir ortamda iken üzerinde bir oy- nama veya tamirat yap × lmamal × d × r. Buna lamban × n pillerini veya ampulünü de ù i ü - tirmek de dâhildir. Lamba yetkili bir ü ah × s taraf × ndan onar × m yap × lmadan önce mutlaka bulundu ù u atmosferden ç × kart × l- mal × d × r. Herhangi bir onar × m i ü inden sonra lamba kontrol edilmeli ve test edilmelidir. Bu konuda son zamanlarda ya ü anan bir örnek havaalan × nda yak × t tank × n × kimyasal kullanarak temizlemeye çal × ü an bir i ü çiyle ilgilidir. úü çinin çal × ü aca ù × tank × n içi rahat çal × ü mas × na mani olacak kadar çok s × cak- t × . úü çi ortam × n so ù umas × için lambas × n × n fi ü ini çekmek istedi. Lamba soketi tank × n içinde olan bir uzatma kablosuna tak × l × yd × ve fi ü i ç × kart × rken meydana gelen k × v × lc × m temizleyici kimyasaldan ç × kan gazlar × ate ü - ledi ve bir patlamaya neden oldu. úü çide ne yaz × k ki bir daha çal × ü amayacak dere- cede ciddi yan × klar meydana geldi. Bu örnek, daha sonra yap × lan inceleme sonucunda tank × n kimyasallarla temiz- lenmesine gerek olmad × ù × n × n anla ü × lma- s × yla daha da vahim hale gelmi ü tir. Tank × temizlemek için sadece sabunlu suyun yeterli oldu ù u anla ü × lm × ü t × r. Bu ise tankta- ki özel tehlikeleri ve bir emniyet lambas × kullanma ihtiyac × n × ortadan kald × racakt × . Sonuç Potansiyel olarak patlay × c × bir atmosfer- de kullanmaya uygun pek çok lamba mevcuttur. Bunlar × n hepsi yüksek risk ta- ü × yan ortamlarda kullan × lmak üzere ta- sarlanm × ü ve yap × lm × ü t × r. Burada ortamda mevcut olan tehlikeleri iyi anlad × ù × n × zdan emin olman × z laz × md × r. Dikkatli bir risk de- ù erlendirmesi yap × n ve riski kabul edile- bilir bir seviyeye indirecek lambay × sat × n al × n. Kullanaca ù × n × z ü artlar için do ù ru lambay × sat × n ald × ù × n × zda gerekli ü ekilde kullan × lmas × n × , bak × m × n × n yap × lmas × n × ve depolanmas × n × sa ù lay × n. Lambay × kul- lanmas × gereken ü ah × slar × n kullan × m × n × bildiklerine ve herhangi bir ü ekilde ha- tal × kullanmalar × durumunda getirece ù i tehlikelerin fark × nda olmalar × n × sa ù lay × n. Kullananlar potansiyel olarak patlay × c × bir ortam × n ta ü × d × ù × tehlikeleri bilmeli ve tercihen önceden yap × lan risk de ù erlen- dirme sürecinde yer alm × ü olmal × d × r. En az × ndan risk de ù erlendirmesini ve gerekli olan kontrol önlemlerini uygulamaman × n getirece ù i olas × sonuçlar × tam olarak an- lam × ü olmal × d × rlar.