Yangın ve Güvenlik Dergisi 172. Sayı (Ocak-Şubat 2015)

<$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 62 <$1*,1 0$.$/( Tasar × m raporunun esas × sistemin amac × ve tasar × m hedefleriyle ba ü lamal × d × r. Mü- hendis daha sonra hedeflerin duman × tutma sistemiyle mi (örne ù in, merdiven- lerin bas × nç alt × na al × nmas × ) veya duman kontrol sistemleriyle mi (duman × n at × lmas × ) sa ù lanaca ù × n × belirtmelidir. Genellikle dikkat edilmemesine ra ù men do ù al olarak duman doldurma ve yerçekimini kullanarak duman × n at × lmas × da duman kontrol sistemi olarak kullan × labilir. Tasar × m × n esas × daha sonra tasar × m için varsay × mlar × ve tasar × m kriterini belirlemeye ihtiyaç duyar. Tasar × m için kabullerin içinde ortam ü artlar × (rüzgâr etkisi, iklim, s × cakl × k), binadaki s × z × nt × oran × ve di ù er yang × ndan koruma sistemlerinin etkisi ve güvenirli ù i ( × s × ç × k × ü oran × üzerine otomatik sprinkler koru- mas × n × n yapt × ù × etki) yer al × r. Rüzgâr × n etkisiyle ilgili olarak, Uluslararas × Bina Yönetmeli ù i tasar × mda dikkate al × nan hu ü ular × n bu yö- netmelikteki rüzgâr yüklemesi hükümleriyle uyumlu olmas × n × gerektirir. Baz × durumlarda, uygulanan kurallar ve standartlar özel tasar × m varsay × mlar × na göre de ù i ü ik kriterlerde olabilir. Örne ù in, merdiveni bas × nçland × rma sistemi için Ulusal Bina Yönetmelikleri (UBY) tüm iç merdiven kap × lar × kapal × yken belli bir minimum ve maksimum bas × nç de ù eri ister (2015 UBY, Bölüm 909.20.5). NFPA 92 tasar × m hesaplar × ayn × anda aç × lacak kap × say × s × tasar × m × n × n da dikkate al × nmas × n × ü art ko ü ar (Paragraf 4.4.2.1.5, NFPA 92- 2012). Ancak kap × konumuyla ilgili olarak de ù i ü en varsay × mlarla tutarl × olarak, gerekli olan bas × nç farklar × ayn × zamanda UBY ve NFPA 92 aras × nda da farkl × d × r. Tasar × m × n esas × doküman × nda tasarlanan yang × n- lar belirtilmelidir. Mühendisler ya sabit × s × yayma oranlar × olan kararl × yang × nlar × , × s × yayma oranlar × zamana göre de ù i ü en karars × z yang × nlar × veya bunlar × n bir kom- binasyonunu kullanabilirler. Tasarlanan yang × nlar yak × t × n tipini, yak × t × n kaplad × ù × alan × ve bulundu ù u yerleri dikkate alarak belirlenmelidir. Belirlenmesi gereken ba ü ka bir kritik faktör de yang × nlar × n yerleridir. Bu ayn × zamanda yang × n × n yerinden kay- naklanan duman bulutuna ba ù l × olarak, duman × n yo ù un bir ü ekilde üretilmesi oran × n × da belirleyecektir. Sistemin perfor- mans × n × n de ù erlendirilmesi için gereken süre yürürlükteki yönetmelik ve standard × n yay × m × na göre de ù i ü iklik gösterir. Örne ù in, ABD yönetmelikleri 20 dakikal × k çal × ü ma süresini referans gösterir, fakat daha sonra de ù i ü tirilebilir ve tipik olarak hesaplanan ç × k × ü yolu 20 dakikadan uzun ise 1,5 kat art × r × l × r. UBY’nin baz × yay × nlar × 20 dakikadan az oldu ù u zamanlarda hesaplanan ç × k × ü süresinin kullan × lmas × na müsaade eder. Buna kar ü × l × k UBY’nin 2015 yay × n × minimum 20 dakikal × k çal × ü mas × n × esas al × r ve e ù er hesaplanan ç × k × ü zaman × 20 dakikadan fazlaysa bu 1,5 kat art × r × lacakt × r. ú lave Tasar × m Dü ü ünceleri Yürürlükte olan yönetmelik ve standartlar duman kontrol sistemlerinin tasarlanmas × gereken kriterleri belirtirken, genel olarak gözden kaçan baz × hu ü ular s × kl × kla unutulur. Sistemin çal × ü maya ba ü lama zaman × : Sistemin çal × ü maya ba ü lama zaman × n × n yang × n × n alg × lanma süresini, sinyalin i ü len- mesi süresini ve sistemin faal hale geçmesi süresini içermesine ihtiyaç vard × r. Yang × n × alg × lama süresinin tahmin edilmesine gözden kaçan baz × hususlar da dâhil olur, sistemin aktif hale gelmesinden hemen sonra çal × ü maya ba ü layaca ù × varsay × l × r bu nedenle alg × lama sinyalinin i ü lenme süreci zaman × , fan × n çal × ü ma (ilk hareket) süresi ve damperlerin aç × lmas × veya kapanmas × için gereken süre gözden kaçmaktad × r. Tasar × m × büyük yang × nlar belirler. Büyük yang × nlar × n daha yüksek duman ç × karma- s × na ve bas × nç farklar × yaratmas × na neden olmas × na kar ü × l × k daha küçük vedaha yava ü büyüyen yang × nlar alg × lama zaman × nda gecikmelere veya sprinkler sisteminin daha uzun zamandaaktif hale gelmesine neden olur. Daha küçük ve daha yava ü büyüyen yang × nlar × n sistemler için daha fazla zorluk ç × kard × ù × baz × yang × n vakalar × mevcuttur. Tamamlama havas × : Baz × tasar × mlar egzoz sistemleri için tamamlama havas × na olan ihtiyac × dahi dikkate almazken, baz × lar × tamamlama havas × n × n yapaca ù × etkileri dikkate almaz. Çok s × cak ve so ù uk s × cakl × k- lar × olan iklimlerde tamamlama havas × n × n etkisi nedir? H × z × n duman bulutu dinami ù ine ve kap × lar × n aç × lma ve kapanmas × üzerine olan etkisi nedir? Bu sorulara cevap verirken, periyodik test yap × lmas × n × ve sistemin yanl × ü - l × kla çal × ü t × r × lmas × n × da dikkate al × n × z. Di ù er sistemlerle olan etkile ü imi: Bu husus binadaki di ù er sistemleri, genellikle HVAC sistemlerini ve di ù er duman kont- rol sistemlerini kapsar. Uluslararas × Bina Yönetmeli ù i birden fazla duman kontrol sisteminin birbirleri üzerine olan etkilerinin de dikkate al × nmas × n × gerekli görmektedir (UBY 2015 Bölüm 909.4.7). Sistemin güvenirli ù i: Çe ü itli yang × ndan koruma sistemleri ve bu tip sistemlerin elemanlar × için güvenirlik verilerinin elde edilmesi kolay de ù ildir. Hatta bilginin oldu ù u yerlerde dahi böyle sistemlerin de ù i ü ik dokümanlarda belirtilen güvenirlik aral × ù × dikkate de ù er olabilir. Alternatif bir çözüm olarak tasar × m mühendisi sistem- lerin özelliklerinin ba ü ar × l × olamad × ù × yang × n senaryolar × n × de ù erlendirmeyi dü ü ünebilir. Bu tasar × mda kullan × lacak bir yang × n se- naryosu için genellikle performansa da- yal × bir tasar × ma ihtiyaç olmas × prensibiyle de tutarl × d × r (bak × n × z Paragraf 5.5.3.8, NFPA 101: Can Güvenli ù i Yönetmeli ù i -205). Tasar × n dokümanlar × n × n koordinasyo- nu: Genellikle, bir duman kontrol sistemi tasar × m × tek bir mühendisçe, örne ù in yang × ndan koruma mühendisi, yap × lmaz.