Yangın ve Güvenlik Dergisi 169. Sayı (Eylül 2021)

<$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 60 <$1*,1 0$.$/( ú ngiltere’de kaplanm × ü mobilyalarda, ü il- telerde ve yataklarda yang × n testinin ü art- lar × n × sa ù lamalar × için 1980’lerden beri poliüretan köpük kullan × lmaktad × r. 12 Test, (standart bir kuma ü la kapland × ù × nda) köpü ù ün test minderinin uçlar × na alevi s × çratmamas × n × gerektirmektedir. Poliüre- tan köpük kullanan mobilya ve ü iltelerin büyük bir k × sm × ú ngiltere’de köpük içine alev geciktirici katarak yap × lmaktad × r. Konik kalorimetre ile yap × lan × s × ç × kartma testleri BS 5852 çocuk yata ù × 5 ü artlar × n × sa ù layan kuma ü ve alev geciktirici ile i ü lenmi ü köpü ù ü olan sistemlerin alev geciktiricili olmayan sistemlere nazaran çok daha dü ü ük × s × ç × kartma oran × ser- gilediklerini göstermi ü tir. 13 ú lave olarak bu sistemlerde tutu ü ma olmamaktad × r. Çocuk yata ù × ndaki alev söndü ù ü anda, yang × n durmaktad × r. BS 5852 çocuk yata ù × 5 köpü ù ü içeren gerçek bir kanepeyi ( ú ngiltere’de al × nan) alev geciktirici ile i ü lenmemi ü bir kane- peyle (ABD’den al × nm × ü ) kar ü × la ü t × ran tam skalal × testler benzer etkiler göstermektedir. ú ngiltere’den al × nan kanepe tutu ü mam × ü , buna kar ü × l × k ABD’den al × nan kanepe ayn × ate ü leme kayna ù × kullan × ld × ù × nda tutu ü mu ü ve söz konusu kanepe içinde bulundu ù u kompart × man × n (ba ü ka bir cisimyoktur) ani- den alevlenmesine neden olacak kadar × s × ç × kartm × ü t × r (bak × n × z Resim 1 ve 2 ). 14 Bu ba ù lant × da kaplanm × ü mobilya parçalar × n × n yanabilirliklerini de ù erlen- dirmek için California’da kullan × lan, TB 117. 15 isimli test metodundan bah- setmekte yarar vard × r. Test 1975’ten beri yürürlüktedir, ç × plak köpü ù ün hafif aç × k alevle test edilmesidir, poliüretan köpü ù ün bu testi geçmesi için alev geciktiricilerle i ü lenmesi gereklidir. Test birbirine e ü it iki kanepe üzerinde yap × ld × (kanepelerden birinde alev geciktirici içer- meyen köpük di ù erinde ise CA TB 117 alev geciktiriciyle i ü lenmi ü köpük kullan × lm × ü t × ). Test TB 117 köpük kullan × lan kanepenin alev geciktiricili köpük kullan × lmayan kanepeyi kolayl × kla tutu ü turan ate ü leme kayna ù × yla tutu ü mad × ù × n × gösterdi. Köpük kullan × lan kanepenin tutu ü mas × için çok daha büyük bir ate ü leme kayna ù × na ihtiyaç duyuldu ve tutu ü ma öncesi epey zaman geçti. Tutu ü ma meydana geldikten sonra her iki kanepe de içinde bulunduklar × kompar- t × man × n aniden alevlenmesine neden oldu. 14 Son çal × ü ma ciddi bir ate ü leme kayna ù × na maruz kalan (her TB 133 için 80 s süreyle 19 kW) üzeri kaplanm × ü iki mobilya test örne ù i kar ü × la ü t × r × ld × ù × nda (bak × n × z Resim 3 ), alev geciktirici içeren kuma ü ve TB 117 köpük kullan × lan kol- tu ù un ate ü leme kayna ù × kald × r × ld × ù × nda yanmas × n × n söndü ù ünü, buna kar ü × l × k alev geciktiricili malzeme içermeyen e ü de ù er koltu ù un tamamen yand × ù × n × gösterdi. 16 Ayn × zamanda CA TB 117 köpü ù ün alev geciktirici içermeyen köpü ù e nazaran daha az × s × ç × kard × ù × da görüldü. 17 Sistemin yang × n güvenli ù i için kesin kan × t × ise, × s × ç × k × ü × , ortam × n dayan × lma durumu veya kaçmak için zaman olup olmad × ù × gibi parametreler de ù erlendirilerek, yan- g × n riskinin azalt × l × p azalt × lmad × ù × d × r. 1988 18 y × l × nda yap × lan bir çal × ü ma alev geciktiri- cilerin yang × n riskini azaltt × ù × n × göstermi ü tir. Bu çal × ü mada içlerinde alev geciktirici olan ve olmayan ancak bunlar × n d × ü × nda birbirleriyle tamamen ayn × be ü ürün ya- p × lm × ü t × r. Alev geciktirici olarak geli ü tirilen ürünler yap × ld × klar × tarihte ticari olarak piyasada bulunan ve yayg × n olarak kul- lan × lan ancak yüksek kalite performans × göstermesi beklenen ürünlerdir. Resim 1. Alev geciktirici olmayan poliüretan köpükten yap × lm × ü bölümlü kanepe BS 5852 ate ü leme kayna ù × 1 (kibrit e ü de ù eri, 20 s) ile tutu ü turuluyor ve ayni kanepe 4 dk. sonra (ani yanma noktas × na çok yak × n). 14 Resim 2. Alev geciktiricili poliüretan köpükten yap × lm × ü ú ngiltere’den al × nan BS 5852 çocuk yata ù × 5 ü artlar × n × kar ü × layan kanepe, tutu ü turma öncesi ve BS 5852 tutu ü turma kayna ù × 2’ye (daha dü ü ük e ü de ù er, 40 s) 14 maruz kalmas × ndan sonra. Resim 3. Kar ü × la ü t × rmal × testlerde kullan × lan tekli koltuk maketi 16