Yangın ve Güvenlik Dergisi 169. Sayı (Eylül 2021)

<$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 58 <$1*,1 0$.$/( gazlar yaymalar × d × r. Bu gazlar buhar faz × n × seyreltir veya so ù utur, bu ü ekilde yanma reaksiyonlar × n × yava ü lat × r. Azot içeren alev geciktirme sistemleri ayn × zamanda ü i ü me yapan kaplama malzemelerinin bir par- ças × da olabilirler. Alümina (Alüminyum Oksit Al 2 O 3 ) en yay- g × n olarak kullan × lan alev geciktiricidir, tipik olarak su ile kar × ü t × r × lm × ü malzemedir (veya alüminyum hidroksit). Is × l i ü lem ile su ata- cak ü ekilde bozulmaya u ù rar daha sonra so ù ur ve buhar faz × n × seyreltir ve yanmay × çok zor hale getirir. Ayn × zamanda dolgu malzemesi olarak da çal × ü arak yan × c × malzemelerin miktar × n × azalt × r. Çal × ü mas × esas olarak fizikseldir ve genellikle etkin ol- mas × için çok büyük miktarda kullan × lmas × gerekir. Suland × r × lm × ü alüminayla benzer faaliyet magnezyum hidroksitle sa ù lan × r ancak bu malzemede bozulma (parça- lara ayr × lma) suland × r × lm × ü alüminadan daha yüksek s × cakl × klarda meydana gelir. Antimon esas olarak antimon oksit ola- rak kullan × l × r ve halojen malzemelerle (klor veya brom) birlikte kullan × ld × ù × nda oldukça etkilidir. Aktivitesi esas olarak gaz faz × nda meydana gelir ve halojen katk × maddelerince meydana getirilen serbest radikallerin süpürülme i ü lemini art × r × r. Brom esas olarak ya antimon oksit (çinko borat) yerine, tekstil gibi selülozik malze- melerle veya gev ü ek dolgu izolasyonun- da (boraks veya boraks/borik asit kar × ü × m × ) kullan × l × r. Çal × ü ma mekanizmas × genellikle yo ù un faz × n üzerinde donuk kal × nt × lar olu ü umu kombinasyonu, kömürle ü menin artmas × ve gaz faz × nda ise su buhar × sal- ma ü eklinde olur. Brom 19. yüzy × ldan beri kullan × lmaktad × r. 3 Yang × n performans × n × n art × r × lmas × için, s × n × rl × say × da, birçok maddeler ilave edilebilir. Tipik örnekler, magnezyum, sülfür (özel- likle amonyum tuzlar × ) ve teneke (hidroksi stanat veya çinko hidroksi stanat). Ancak her alev geciktirme sistemi (ve modern sistemler birçok eleman içe- rebilir) belli bir polimer sistemi ve özel bir uygulama için faydal × olacakt × r. Bu nedenle e ù er bir alev geciktirme sistemi belli bir kullan × m için olan polimer üze- rinde çok etkiliyse ayn × polimerin ba ü ka bir maksat için kullan × lmas × veya ayn × amaç için ba ü ka bir polimerin kullan × l- mas × halinde o kadar etkin olmayabilir. Alev geciktirme sistemleri, malzemeye, son kullan × c × n × n kullanma amac × na ve yang × n emniyeti gereksinimlerine göre düzenlenmelidir. Alev Geciktiriciler Ne Yapar? Alev geciktiriciler anahtar konumdaki tutu ü abilirlik, alev yay × lmas × ve yanarak tükenme gibi her yang × n özelli ù i üzerine olumlu etki yapar. Bu etkilerin hepsinin her olayda ayn × anda gerçekle ü mesi söz konusu de ù ildir. Uygun alev geciktirme sisteminin gerçek kullan × m alan × nda çok iyi bilinen ürünlerle beraber görülen baz × örnekleri son derece iyi sergilenmektedir ve hatta yönetmelik ve uygulama kural- lar × içine dâhil edilmi ü lerdir. Belli bir alev geciktiriciyi belli bir uygulamaya tahsis etmek imkâns × zd × r zira çe ü itli uygulama- larda birçok farkl × alev geciktiriciler veya tersi olarak çe ü itli alev geciktiriciler birçok farkl × uygulamada kullan × labilir. Ah ü ap, yang × n geciktirici olarak i ü lenmi ü a ù aç (YGO ú A) elde etmek için, alev geciktiricilerle i ü leme al × nd × ù × nda çok farkl × davran × ü gösterebilir. Standart ah ü ap paneller 7 ila 200 aras × nda alev yayma indeksi (ASTM E84 testinde 4 ) olan davran × ü sergilerler. Buna kar ü × l × k Alev Yayma ú ndeksi 25’in alt × nda olan YGO ú A paneller birçok uygulamada standart ah ü ap panellere nazaran tercih edilmektedir. Son × s × ç × kartma çal × ü mas × gerek dü ü ük gerekse orta yo ù unluktaki yonga levhala- r × n en üst noktada × s × ç × kartma oranlar × n × n [konik kalorimetreyle] alev geciktirildi ù inde azald × ù × n × göstermi ü tir. 5 Benzer sonuçlar karaçamda ve × s × l i ü lem görmü ü çamda da mevcuttur. 6 ú ncelenen her durumda i ü lenmi ü ah ü ap malzeme ayn × zamanda çok daha az tutu ü abilir bulunmu ü tur. Selüloz gev ü ek dolgu, oldukça zay × f bir yang × n performans × göstermesine ra ù - men, çat × altlar × n × n izolasyonu için kullan × l × r. Yönetmelik ve mevzuat ürünün bir kritik radyant ak × y × kar ü × lamas × n × olas × ü art ko ü - maktad × r. Bu yang × n performans × sadece selüloz gev ü ek dolgu malzemesi genellik- le brom malzemelerle olmak üzere alev geciktiricilerde i ü lenirse sa ù lanabilir. Tavan aralar × na yerle ü tirilen kablolar × n Ulu- sal Elektrik Yönergesi ( National Electrical Code NEC) 7 gere ù ince yanmaz kablo kanallar × içinde olmas × gerekmektedir. 1970’lerde yang × n tehlikesi de ù erlendir- meleri kablolar × n, uygulama için tasarla- nan özel yang × n testinde alev yay × lmas × ve duman ç × kartma ü artlar × n × kar ü × lamas × halinde, tavan aralar × nda herhangi bir ka- nal kullanmadan emniyetli olabilece ù ini göstermekteydi. 8 Bu ü art NEC’nin içine dahil edildikten sonra tavan aras × kablo izolasyonlar × ve ceket k × l × f malzemeleri için uygun yang × n performans × n × n alev geciktirici ile i ü lenmi ü malzemeyle (genellikle birden fazla katk × sistemleriyle) sa ù lanabilece ù i anla ü × lm × ü t × r. Bu kablolardaki malzemelerde ve kablo- lar × n kendileri üzerinde küçük ölçekli 9,10 ve orta ölçekli 10,11 × s × ç × kartma testleri yap × lm × ü - t × r. Testler alev geciktirici maddelerle i ü len- mi ü olanlarda i ü lem görmemi ü olanlara nazaran alev yay × lmas × ve × s × ç × kartmada belirgin olarak dü ü me göstermi ü tir. Bunlar tipik olarak tavan aralar × ndaki kablolar × n NEC ü artlar × n × sa ù lamalar × nda kullan × lan maddelerdir.