Yangın ve Güvenlik Dergisi 167. Sayı (Mayıs-Haziran 2014)

<$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 95 <$1*,1 0$.$/( a ü ama kaydetti. Özellikle FM Global’de; buna ra ù men modellerde kullan × lacak mal kar × ü × m × n × n ne olaca ù × henüz belir- lenmi ü de ù ildir. Bu çal × ü ma, SFPE E ù itim ve Ara ü t × rma Vakf × taraf × ndan finanse edilmekte olup, farkl × depo mallar × n × n yan × c × l × ù × n × (yanma derecesi, alevin yay × lma oran × vb. dahil) saptamak için bir metot geli ü tirerek, bu sorunu çözmek için ilk ad × m × atmay × amaçlamaktad × r. Grup A Plastikleri Testi ABD’de kullan × lan s × n × fland × r × lma ü emas × , mallar × yedi gruptan birine yerle ü tirir: Genel mallar için olan I-IV s × n × flar × veya plastik mallar için A-C gruplar × 1,2. Grup A plastik mal, oluklu mukavva kutu içerisine yerle ü tirilen kristalize polistiren kaplardan meydana gelen, en büyük “ölçüt mal” yang × n tehlikesini temsil eder. Ba ü etmesi daha zor yang × n tehlikeleri bu- lunmas × na ra ù men; geni ü letilmi ü plastik et tepsileri, poliüretan köpükler vb., günümüz mal s × n × fland × rmas × yakla ü × m × n × n temeli, Grup A plastiklerine yak × n olan plastiklere dayanmaktad × r. Bu nedenle bu çal × ü ma için seçilmi ü tir 4 . Test a ü amas × nda mal, ön yüzü hariç her taraftan yal × t × lm × ü t × r ve taban × ndan yak × l- m × ü t × r. Bu çok yönden yanman × n erken safhas × n × simüle eden rafta saklama testi- dir. Termokap × llar, yük hücreleri, kameralar ve × s × ak × ü × göstergeleri, alev yay × lmas × n × n ve mallar × n zamana ba ù l × yanma oran- lar × n × n belirlenmesinde kullan × lan veriler sa ù lad × lar. Mal kar × ü × m × n × n, kendine has geometrisi vemalzeme da ù × l × m × nedeniy- le, û ekil 1 ’ de gösterilen, üç farkl × yanma a ü amas × n × geli ü tirdi ù i görüldü. Mal × n ön yüzünün yanmas × ndan sonra alevler, içyap × da yer alan maddenin de biraz tesir etmesiyle, kutunun ön yüzü üzerinden yukar × ya s × çrad × . Bundan dolay × alevin yukar × do ù ru s × çrama sürecini aç × k- lamak için, sadece oluklu mukavvan × n özelliklerine ihtiyaç vard × r ki bu ileride detayl × olarak anlat × lacakt × r. Kutunun ön yüzü kömürle ü ir ve dü ü erken ayr × lan mukavvan × n ve geni ü lememi ü polistiren, kaplar × n ilk iç tabakas × da, û e- kil 2 ’deki 1. Etap olarak gösterildi ù i gibi ortaya ç × kar. Mukavvan × n ilk yüzeyi alev- lere ve d × ü taki havaya temas etti ù inde pirolize olur (bozulur) ve yanar, bu ü ekilde yanma oran × n artmas × na katk × da sa ù lar. Buna ra ù men içerideki polistiren, kaplar yanmaya yetecek kadar × s × nmazlar ve sa- dece yumu ü amaya ve erimeye ba ü larlar. Sonuçta ortaya ç × kan Etap 1’deki yanma- n × n × s × aç × ù a ç × karma oran × , 0’dan yakla ü × k 25 kW’lik bir zirveye, yakla ü × k bir dakikada ç × kar. Bu arada alev 1 metreye ula ü m × ü t × r (mal × n yüksekli ù inin iki kat × ), yanan mal × n üzerine ilave yak × t × n dahil olmas × na süratle katk × da bulunur. Mukavvan × n ilk yüzeyi yan × p yok oldu ù un- da, hempolistiren kaplar yanmalar × na ye- tecek kadar yeterli miktarda × s × y × absorbe etmemi ü lerdir, hem de alevler mukavva ve kaplar × n ikinci kar × ü × k tabakalar × n × delip geçememi ü tir. Bundan dolay × × s × aç × ù a ç × - karma oran × ve alev yükseklikleri azalm × ü t × r. Sadece yanma reaksiyonun kalmas × yla mal, ortalama olarak 10 kW’l × k dü ü ük × s × aç × ù a ç × karma oranlar × ve 0.5 m’lik alev yükseklikleri ile plastik ürünün yanmas × n- dan önce söndürme imkân × sa ù layan Etap 2‘ye geçer. Is × , Etap 2’de polistiren kaplar taraf × ndan devaml × olarak absorbe edildikçe, mal × n tümünde belirgin bir ü ekilde artan × s × aç × ù a ç × kama oran × n × n 40-50 kW’l × k zirve yapmas × ve gözlemlenen alev yüksek- li ù inin 1-1.5m’lik yüksekli ù e ç × kmas × yla, û ekil 1 ve û ekil 2 ’de gösterilen Etap 3 olarak, sonuçta alev almaya yetecek kadar × s × absorbe edilmi ü olur. Bu etap, û ekil 2 ’de gösterildi ù i gibi, kaplar × n her bir yüzeyi havaya maruz kald × kça devam eder. Mal × n tabakalara ayr × lm × ü yap × s × nedeniyle, yanma süreci nispeten kararl × bir ü ekilde sürer, erken yanan tabakalar olarak mukavva ve plastik yanman × n içine dahil olarak yanar ve kül olur. û ekil 2 ’de gösterilen mallar × n tabakalara ayr × lm × ü yap × s × sadece mal için etaplar aras × nda kontrollü bir geçi ü e yard × mc × olmaz, ayn × zamanda yak × ta eri ü im ile üç etab × n her biri için ortalama bir davran × ü sa ù layarak, mal × n kar × ü × k yanmas × n × n analizini basitle ü tiren olas × araçlar × da i ü aret eder. Sözgelimi Etap 1’de yanma, sadece geometri ve mukavvan × n özel- likleri ile olabilece ù ini tarif edilirken, Etap 3’te ise yanma; yanmay × kontrol eden, yanma an × olarak erimi ü ve damlayan plastiklerin yanma oran × ve özellikleri ile tarif edilir. Boyutsuz Yakla ü × m Bu çal × ü man × n bir amac × , büyük raf depo- lama testlerine kadar olan küçük ölçekli yang × n davran × ü lar × n × (bir veya daha fazla mal paketleri ölçüsünde) ölçmeye uygun bir yakla ü × m geli ü tirmekti. Bu önemli görev bu k × sa süreli proje kapsam × nda gerçek- le ü tirilemedi, buna ra ù men baz × ilerleme- ler ve olas × konseptler sunulmu ü tur.