Yangın ve Güvenlik Dergisi 167. Sayı (Mayıs-Haziran 2014)

.$3$. .21868 0$.$/( <$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 56 resi d × ü × nda yeralt × çal × ü malar × n × n yap × l- d × ù × yerler, en az iki ayr × yolla yerüstüne ba ù lan × r” ü eklinde yer almaktad × r. Bu aç × k mevzuat hükmüne pek çok i ü letme taraf × ndan gere ù i gibi uyulmamaktad × r. Bununla birlikte, 21 û ubat 2004 tarihinde yürürlü ù e konulan Yeralt × ve Yerüstü Ma- den úü letmelerinde Sa ù l × k ve Güvenlik û artlar × Yönetmeli ù inin Ek C Bölümü 3. maddesinde; “Tüm yeralt × çal × ü malar × n- da, yeralt × nda çal × ü an i ü çilerin kolayca ula ü abilece ù i, birbirinden ba ù × ms × z ve güvenli yap × da en az iki ayr × yoldan yer üstü ba ù lant × s × bulunacakt × r” denilerek ocaklar × n iki yolla d × ü ar × ya ba ù lanmas × zorunlulu ù unun “tüm yeralt × çal × ü malar × ” için getirildi ù i görülmektedir. Ocak Yang × nlar × Günümüz madencili ù inin en önemli i ü sa ù l × ù × ve güvenli ù i risklerinden biri de ocak yang × nlar × d × r. Ocakta kömürün, tah- kimat × n, bant tesislerinin ve di ù er yan × c × malzemelerin yanmas × neticesi meydana gelen “ocak yang × nlar × ” büyük tehlikeler olu ü turur. Ocak yang × nlar × üretimin aksa- mas × na, yang × n neticesi aç × ù a ç × kan zehirli gazlar ise ölüm ve yaralanmalarla sonuç- lanan kazalara sebep olmaktad × r. Bilhas- sa grizulu ocaklarda yang × n kontrol edile- mezse, grizu infilaklar × na sebebiyet verir. Ocak yang × nlar × alev, × s × , gaz ve duman üretmeleri nedeniyle de zararl × olmaktad × r. Bunlara ek olarak özellikle yeralt × ocakla- r × nda oksijenin azalmas × na neden olurlar. Gizli ocak yang × nlar × “kendi kendine yan- ma” esas × na dayanmakta olup, burada × s × kayna ù × do ù rudan do ù ruya kömürün oksidasyonu sonucu meydana ç × kan × s × d × r. Bu nedenle, yang × n × n olu ü mas × n × n ve di- ù er bölgelere s × çramas × n × n önlenmesi, meydana gelen yang × n × n en k × sa sürede fark × na var × labilmesi ve yang × nlar × n uygun cihazlarla erken ve etkili olarak söndürüle- bilmesi ana hedefler olarak aç × klanabilir. Ocak Yang × nlar × ú le Mücadele Yang × n × n erken tespit edilmesi için al × - nacak birtak × m tedbirler bulunmaktad × r. Sabit ve devaml × çal × ü an CO ölçüm ci- hazlar × yla ve ocakta CO ölçen el aletleri ile yeralt × n × n sürekli olarak kontrol edilme- si, yeralt × ndaki bütün ölçü de ù erlerinin ocak ve emniyet izleme istasyonlar × na iletilmesi ve iletilen bu de ù erlerin sürekli olarak de ù erlendirilmesi ve yüzde he- saplay × c × lar × n × n kullan × m × (CH4 ve CO oran × n × n geli ü iminin i ü lenmesi, ölçümleri ters yönde etkileyen faktörlerin yok edil- mesi, kritik de ù erlere ula ü × ld × ù × nda ikaz edilmesi) bu tedbirler aras × ndad × r. Yang × nla mücadele en iyi ü ekilde, yan- g × n ç × kmas × n × n engellenmesi yoluyla ya- p × l × r. Yang × nla mücadeleye tüm çal × ü an- lar × n kat × lmas × gereklidir. En etkili yang × n önleme programlar × , tüm çal × ü anlar × n kat × ld × ù × e ù itim programlar × d × r. Kömürün Kendili ù inden Yanmas × ve Bu Tür Yang × nlara Kar ü × Al × nan Önlemler Kömürün kendili ù inden tutu ü mas × bir kim- yasal reaksiyondur. Bu reaksiyon sonu- cunda meydana gelen oksitlenmede, s × cakl × ù × n a ü × r × derecede yükselmesi tu- tu ü may × ba ü lat × r. Böyle yerlere hava giri ü i oldu ù unda aç × k aleve dönü ü üm olur. Kö- mürün kendili ù inden yanmas × nedeniyle ortaya ç × kan gazlar gerek zehirleyici, ge- rekse patlay × c × konsantrasyonlar olu ü tura- rak maden kazalar × na, dolay × s × yla da bir- çok can kay × plar × na neden olmu ü tur. Elektrik Tesislerinde Al × nacak Gü- venlik Önlemleri Exproof Koruma: Madenler vb. patlay × c × özellik ta ü × yan çal × ü ma ortamlar × nda kul- lan × lacak teçhizat × n baz × özelliklere sahip olmas × gerekmektedir. Potansiyel patlama tehlikesi olan atmosferik ortamlarda kulla- n × lacak ve patlamaya neden olabilecek tüm ekipmanlar × n “patlamaya dayan × kl × özel yap × da olmas × ” gerekmektedir. Bu özel yap × EX=”EXPLOSION PROOF” (patla- maya dayan × kl × ) olarak adland × r × lmaktad × r. Avrupa Parlamentosu’nun ç × karm × ü ol- du ù u ve patlamaya dayan × kl × l × ù × n yasal dayana ù × n × , ATEX100 ve ATEX137 direk- tifleri olu ü turmaktad × r. Statik Elektriklenme: Patlay × c × ortam- larda kullan × lan fakat elektrikli olmayan aletlerde en çok statik elektriklenmeye dikkat edilir ve anti statik malzeme kulla- n × l × r. Patlamalar × n kayna ù × n × n %40’ × n üze- rinde statik elektriklenme sonucu ç × kan ark oldu ù u bilinmektedir. Uluslararas × Madenciler Sendikalar × Fe- derasyonuna (ICEM) göre, sendikalara günümüzde önemli bir rol dü ü mektedir: “Sendikal × olmayan bir madencinin gü- venlikli olmayan bir i ü yerinde çal × ü may × reddetmeye, i ü vereni bu konuda sorgu- lamaya gücü yetmez”. Sensor Gruplar × n × n Ayar ve Bak × mla- r × : Mevcut sensor gruplar × n × n gaz al- g × lama hücrelerinin 6 ayl × k sürelerle de ù i ü tirilmesi ve kalibrasyonunun en çok 2 haftada bir yap × lmas × gerekti ù i belirtilmektedir. Gaz sensörleri; karbon- monoksit, metan ve oksijen gibi ocak gazlar × n × elektrokimyasal yöntemler kul- lanarak ölçmektedir. Türkiye’de Madencilik ve úü Sa ù l × ù × ve Güvenli ù i Alan × nda Kurumsal Yap × ve Uygulamalar Türkiye ILO’ya 1932 y × l × nda üye olmu ü tur. ILO Ankara Ofisi ise 1976 y × l × nda aç × lm × ü - t × r. Ankara Ofisi; ILO’yu Türkiye’de temsil etmeyi, Türkiye’de uluslararas × çal × ü ma standartlar × n × n uygulanmas × n × izleme- yi, teknik i ü birli ù i program ve projelerini uygulamay × , Türkiye hakk × nda veri top- lamay × ve toplanan verileri de ù erlendir- meyi, Enformasyon Merkezi arac × l × ù × yla kamuoyuna yay × n, belge ve doküman- lar × sunmay × hedeflemektedir. Bugüne kadar bakanl × ù × m × z taraf × ndan, Birle ü mi ü Milletler bünyesinde faaliyet gösteren ILO ile birlikte çok say × da ortak çal × ü ma gerçekle ü tirilmi ü tir. Ülkemiz tara- f × ndan bugüne kadar ILO’nun 56 sözle ü - mesi onaylanm × ü t × r.