Yangın ve Güvenlik Dergisi 167. Sayı (Mayıs-Haziran 2014)

<$1*,1 YH *h9(1/ø. 6$<, 9 78/80%$&, olu ü tuktan sonra karbonmonoksit ya da duman miktar × alarm seviyelerine ula ü × r. Karbonmonoksit ya da duman × n yang × n × n ba ü lang × ç noktas × ndan, dedektörün bu- lundu ù u noktaya gelmesi için geçen süre, yang × n ba ü lang × ç noktas × n × n dedektöre olan uzakl × ù × na ve hava h × z × na ba ù l × d × r. Süre mesafenin hava h × z × na bölünme- siyle bulunur. Dü ü ük hava h × zlar × nda bu süre uzun olabilir ve alarm an × n × önemli ölçüde etkileyebilir. Hava ak × ü × artt × kça de- dektöre ula ü × lma süresi k × salmakta fakat karbonmonoksit ve duman seviyelerinin yo ù unlu ù u azalmaktad × r. Kullan × lan karbonmonoksit ve duman dedektörleri alarm seviyelerinde h × zl × tepki vermelidir. Uzun tepki verme süreli bir dedektörün kullan × lmas × alarm süresini artt × rabilir. Gecikme tahliyeyi zorla ü t × rabilir. Bu aç × dan zaman × nda tespit ve ileti ü im çok önemlidir. E ù er yang × n çal × ü ma bölgesinin d × ü × nda ç × kt × ysa, temel bilginin iletilmesi için personelin yang × n × n kayna ù × - n × ara ü t × rmas × gerekir. E ù er alarm çalarsa, yani dedektörler karbonmonoksit seviye- lerinde bir art × ü oldu ù una ya da duman × n var oldu ù una i ü aret ederse, bu ya yanl × ü alarmd × r ya da yang × n ç × km × ü t × r. E ù er i ü çiler çal × ü ma alanlar × na duman × n geldi ù ini görür ya da duman × n kokusunu al × rsa, o zaman belirsizlik azal × r. Her iki durumda da sorunun kayna ù × n × belirlemek çok önemlidir ve zaman hayati önem ta ü × r. Metan Gözetim Sistemi Grizu patlamas × ; metan gaz × n × n, havayla kar × ü mas × yla ortaya ç × kan patlamad × r. Me- tan patlamas × yeterli miktarda oksijenin ve patlay × c × gaz × n bir araya gelerek tutu ü turucu kaynakla temas × sonras × gerçekle ü mektedir. Metan, renksiz ve kokusuz bir gazd × r. Hava- ya göre daha hafif oldu ù u için tavanda toplan × r ve hava içinde çok çabuk da ù × l × r. Metan × n tehlikesi yan × c × ve patlay × c × bir gaz olmas × d × r. Metan oran × %4-15 aras × nda patlay × c × d × r. Yer alt × kömür ocaklar × üretim a ü amas × ndayken, bas × nç alt × nda bulunan metan serbest kal × r ve üretimi tamamlanm × ü bo ü luklarda toplan × r. Havaland × rma ama- c × yla oca ù × n içine gönderilen taze havan × n içerisindebulunan oksijenlebirle ü enmetan, grizu denen patlay × c × gaz × meydana getirir. Metan konsantrasyonu patlama s × n × r × na gelmeden her bir konveyör giri ü inde, dö- nü ü havas × n × kontrol etmek üzere metan gaz × konsantrasyonu ölçülmelidir. Metan gaz × dedektörleri, her bir ayak bölümünün a ù z × nda, konveyör band × n kuyruk parças × n × n yak × n × nda ve bant ta ü × ma giri ü inde dönü ü havas × n × izleyecek ü ekilde yerle ü tirilir. Dedek- törün paneli, yüzeyde bulunan ve ocakta çal × ü × lan tümbölümlerle aralar × nda iki yönlü ileti ü im mevcut olan, sürekli bir personelin bulunaca ù × bir mekânda bulundurulmal × , panel hem sesli, hem de görüntülü alarm verebilme özelli ù ine sahip olmal × d × r. Metan gaz × konsantrasyonu % 1.0 de ù erinin üze- rine ç × kt × ù × nda, alarm vermeye ba ü lamal × , ayn × anda da konveyör sürücüleri ile bö- lümdeki cihazlara giden enerji kesilmelidir. Metan gaz × ölçüm cihazlar × n × n düzgün çal × ü malar × n × n sa ù lanmas × amac × yla mutlaka her gün gözle kontrol edilme- li, uzman bir ki ü i taraf × ndan her hafta bak × m × yap × lmal × d × r. Yetkili ve uzman ki ü iler dedektörlerin düzgün çal × ü mas × n × sa ù lamal × ve üretici taraf × ndan önerilen bak × m esaslar × n × uygulamal × d × r. Dedek- törler her ay kalibre edilmeli, bir denetim raporu tutulmal × ve bu rapor tüm ilgililerin incelemesine aç × k olmal × d × r. Denetim kay × tlar × nda; haftal × k denetimin yap × l × ü ta- rihi, dedektörlerin kalibrasyonu ve yap × lan bak × m i ü lemi belirtilmelidir. Karbonmonoksit Gözetim Sistemi Kömürün oksidasyonu sonucu bol mik- tarda karbonmonoksit ve karbondioksit olu ü ur. Çok küçük çaptaki yang × nlar bile önemli miktarda karbonmonoksit olu ü umuna neden olur. Karbonmonoksit zehirli bir gazd × r. Fiziksel olarak renksiz ve kokusuz bir gaz oldu ù undan, ki ü i soludu ù u havan × n içindeki karbonmonoksit gaz × n × n fark edememekte ve solunan karbonmo- noksit kan × n yap × s × n × bozarak k × sa sürede ölüme sebebiyet vermekte, bu nedenle “sessiz katil” olarak adland × r × lmaktad × r. Yeralt × kömür ocaklar × nda, karbonmo- noksit seviyesi sürekli kontrol edilmedir. Dönü ü /konveyör band × giri ü indeki panelin a ù z × nda, bant kuyruk parças × n × n giri ü inden itibaren 15 metre aral × klarla ve konveyör band × boyunca aralar × ndaki mesafe 300 metreyi geçmeyecek ü ekilde ve her bir bant sürücüsünün ba ü × nda karbonmo- noksit dedektörleri yerle ü tirilmelidir. Kar- bonmonoksit ölçümleri kaydedilmeli, uyar × ve alarm seviyelerini belirleyen sistemler; bütün dedektörler taraf × ndan ölçülen karbonmonoksit seviyesini devaml × olarak kay × t alt × nda tutan bir sistem içermelidir. Karbonmonoksit paneli uyar × ve alarm olmak üzere iki seviyeye ayarlanmal × ve her alarm seviyesi için yap × lacak i ü lemler bir yönerge ile belirtilmelidir. Bütün konve- yör giri ü lerinde, uyar × seviyesi 20 ppm ve alarm seviyesi 30 ppm de ù erine ayarlan- mal × d × r. Konveyör giri ü leri d × ü × ndaki bütün mekânlarda ise, uyar × seviyesi 25 ppm ve alarm seviyesi 30 ppm seçilmelidir. Bir noktada karbonmonoksit seviyesi uyar × de ù erine eri ü ti ù i takdirde, kontrol odas × n- da uyar × sinyali verilene kadar geçen süre 45 saniyeden fazla olmamal × d × r. Kontrol odas × na uyar × geldi ù inde operatör; derhal