Yangın ve Güvenlik Dergisi 163. Sayı (Kasım-Aralık 2013)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 163 84 YANGIN - MAKALE mas × durumundaki etkisine ilave olarak bir meydana gelme olas × l × ù × n × dahil etmesi anlam × nda yang × n tehlike analizinden (YTA) ve sonuç analizinden farkl × d × r. Yang × n risk tetkiki (YRT) birden fazla a ü ama içerir ve bunlar × n aras × nda tetkikin objektif- lerinin belirlenmesi, tetkik ölçütlerinin be- lirlenmesi, olas × tehlikelerin tespit edilmesi ve potansiyel yang × n senaryolar × n × n olu ü - turulmas × , olas × senaryolar ile ilgili sonuç analizi gerçekle ü tirilmesi ve senaryolar ile ilgili riskin tahmin edilmesi vard × r. Baz × durumlarda, her ne kadar bu risk yönetim sürecinin bir parças × olsa da, yang × n risk tetkiki (YRT) riski azaltmaya yönelik seçe- neklerin (ortaya ç × kma olas × l × ù × n × azaltarak ya da sonuçlar × n boyutunu azaltarak) tetkikini içerecek ü ekilde geni ü letilebilir. Yang × n risk tetkiki (YRT) sürecine yönelik bir çerçeve û ekil 1 ’de gösterilmi ü tir. Risk Tetkik Objektifleri, Ölçütleri ve Alt s × n × rlar × Yang × n risk tetkiki (YRT)’nin en önemli ad × m- lar × ndan birisi de risk tetkikinin objektiflerini, riski ifade etmek için kullan × lacak ölçütleri ve risk ölçütlerinin, karar verme sürecine yönelik olarak nas × l sunulaca ù × veya pay- la ü × laca ù × n × belirlemektir. Örne ù in yüksek seviyeli bir hedef ü u olabilir: ‘ilk yang × n ç × k × ü noktas × na yak × n olmayan bina sakinlerinin korunmas × ve yang × n ilk ç × k × ü noktas × na yak × n olan bina sakinlerinin hayatta kalma olas × l × klar × n × n artt × r × lmas × yolu ile yang × na kar ü × , bina sakinleri için makul seviyede güvenli bir ortam sa ù lamak” 5 Burada ilk soru ü u olabilir: hangi bina sakinleri – hepsi mi, sadece en duyarl × popülasyon mu, bir ba ü ka alt grup mu? Bunun ard × ndan ü u sorunun sorulmas × gerekir: hangi ko ü ullar alt × nda – dumana maruz kalma, yay × lan enerjiye maruz kalma, yüksek × s × ya maruz kalma, hepsi, di ù erleri, günün herhangi bir saatinde veya herhangi bir ko ü ulda. Popülasyonun ve risk alt s × n × rlar × n × n belirlenmesi önemlidir çünkü bu, sürecin ilerleyen ad × mlar × nda risk hesaplama senaryolar × n × belirleye- cektir. Bu durum, (do ù rudan) mal kayb × ya da operasyonel devaml × l × k (dolayl × ) ba ù lant × l × olabilecek mali kay × p hedefleri için de geçerlidir. Odaklan × lan ü ey sadece yap × m × , içerik mi, bütün içerik mi ya da içeri ù in bir k × sm × m × ya da içerik ve yap × m × ? Etki sadece yerel operasyonlar ile mi ba ù lan- t × l × ya da tedarik zinciri ya da pazarlama a ü amas × nda da bir maruz kalma var m × ? Seçim, tetkiki etkileyebilecektir ve ilgili tüm senaryolar × n seçilip seçilmemesi odak noktas × na ba ù l × olacakt × r. Ki ü inin riski ölçme ve sunma anlam × ndaki seçimi e ü it seviyede önemlidir ve riskin nas × l alg × land × ù × anlam × nda ciddi bir fark yaratabilir. Örne ù in yukar × da belirtilmi ü olan ya ü am güvenli ù i riski yang × n ölümlerinin popülasyona oran × ü eklinde ifade edilebilir ve bu da genel popülasyon için 9.6×10 -6 olarak ya da ya ü am amaçl × olmayan binalar için 2.99×10 -7 olabilir. Okuyucular bunun ne anlama geldi ù ini anlamaya- bilir ve bu sebeple, örne ù in 1.03×10 -4 seviyesi ile daha yüksek olan bir araba kazas × nda ölüm riski gibi kar ü × la ü t × rmal × bir rakam verilebilir. Ancak okuyucular yine de say × lar × anlamayabilir ve bu yüzden oranlar kullan × labilir, örne ù in s × ras × yla104’te 1 ya da 3,344,481’de 1 ve 9,708’de 1 gibi. Buna ilave olarak bina türü ba ü × na yang × n olay × , güvenli olmayan ko ü ullar × n riski veya bir ba ü ka ölçüt de seçilebilir. Tehlike, Olay ve Senaryo Tespiti Burada kullan × lan ü ekilde, bir tehlike, risk tetkikinin odak noktas × na (yani insanlara, mala yada operasyonel devaml × l × ù a) zarar verebilecek potansiyele sahip bir ko ü ul ya da fiziksel durumdur. Tehlikenin istenmeyen sonuçlar × bir durumda ortaya ç × k × yorsa bu bir olayd × r. Bir yang × n senaryosu bir dizi olay ile karakterize olan bir yang × n vakas × d × r. Yan- g × n tehlikeleri aras × nda × s × kaynaklar × (alevlen- me için) ve yak × tlar (tür, düzenleme, yanma ürünleri) vard × r. Bir ba ü latma tehlikesi × s × tma ekipman × olabilir. Katk × da bulunan tehlike ise, × s × tma ekipman × n × n istenmeyen bir yak × t kayna ù × ile temas etmesine yol açabilecek olan bir depremolabilir. E ù er yak × t, bir × s × tma ekipman × n × n bir deprem s × ras × nda yere dü ü mesi sonucunda alev al × yorsa buna bir olay denir. E ù er yang × n biti ü ik yak × tlara yay × l × rsa ve büyümeye devam ederse bu bir senaryodur. Bir yang × n senaryosu, yang × n × n, yang × n × karakterize eden kilit olaylar × tan × mlayan zaman-s × ras × -temelli tan × m × d × r. Bu senaryo- nun, ilk alevlenmeden ba ü layarak yan × n × n sönmesine ya da söndürülmesine kadar olan süreci tarif etmesi gereklidir. Buna, mevcut olabilecek pasif ya da aktif yan- g × ndan korunma sistemlerinin performans × da dahildir. Bunun ayn × zamanda, kimlerin ya da nelerin yang × na maruz kald × ù × ve zarar × n boyutunun ve ü iddetinin ne oldu- ù u konusunda sonuçlar × da tan × mlamas × gerekir. Senaryo kümeleri ise, bütün özel- likleri olmasa da baz × özellikleri ortak olan senaryo gruplar × d × r ve mühendislik analizi için uygun olan detay seviyesinde ifade edilirler. Senaryo kümelemesine ihtiyaç vard × r çünkü her ayr × senaryo (olaylar s × ra- lamas × ) göz ard × edilebilir frekans verilerine sahiptir. Örne ù in bir yang × n senaryosu ü u ü ekilde ba ü layabilir: ‘yanan bir mum bir oturma odas × n × n dö ü emesine s × çrama yapar. Sandalye alev al × r ve yang × n bü- yür’ bu senaryoya yönelik frekans verileri mevcut olmayabilir. Ancak bir küme se- naryosu mevcut olabilir: ‘Bir aç × k alev, bir ya ü am alan × içerisindeki yan × c × bir yak × t paketini ate ü ler. Bu senaryo kümesinin frekans tetkiklerini desteklemek için gerekli olan veriler NFPA yang × n istatistik raporlar × gibi kaynaklarda bulunabilir. Frekans Analizleri, Sonuç Analizleri ve Veri Yang × n risk tetkiki (YRT)’yi yang × n tehlike analizi (YTA)’dan ay × ran en temel özellik bir olay ya da senaryonun meydana gelme olas × l × ù × na yönelik bir hesaplaman × n dahil edilmesidir. Frekans analizi için, güvenilir kaynaklardan verilere ihtiyaç vard × r. bunla-