• KAPAK KONUSU • MAKALE 2.3.7. Oyun Kuramı Mod•N• rl model ve vaı,ı::ııaa alt haıetefh benze- snda, lgl seoayo leetmenıeıın neletdeo Oyun kuramı modelerne yakk:ışım 1944 tmlnh yaploğı etmen model isminde tJ elkieoeıek yaı~ ııeya öıo:::üoerl ylındo Von Neumcrın lorafndon orta- ollmodekienooştuğubirlmektedi r [26I. ~- yo olılmş ve 1949 yılndo .John Nosh Bu:ılcıın dşndo etmen tctıonlı mooeler tcııafndon kuramın denge denklemleri sosyd dovıanışlon '5UGAASCAPE' [SCM:JŞ, Toycrno ve diğerleri (20061, etmen togeiştiıllrTWjtirj24]. OyıJn kuıamı. birey;n. kütlü~tehike, salgın haslalk. ',O.J veeto- bani bir vo.ıo benı.etm modeli geiiştirtxışarısnın digeıleıinin seçimleıne da- nomik gei~leıl gözlemlemek içinde dikleıini befütmektedi~erj 30]. Geişlirilen yal ı ok:Jı.ığu manlıgının matematiksel kulcınılcx)i'nektec:k. SulMrl ve Hdlay simOO:,yon modeli. farklı oda geometıidenKlem~re dönOşfürülmesidir. Diğer bir [20CXJ) etmen tobcrıl bilgisoycr yoz.jnia- leılnin, farklı kullanıcı bo'{ı.ıtb'ırm ve fcılh ~ode ile. O','Un kuramı. genel anlamda ıını döıt gupta lrıcelernektedrleı[27I: karakteıdeki kulk:ırncılann ya,fQ drıomi<.- biıblrMe yarışcn rokipleıin matematik • insan hare.:.etili modelleyen yazılmk:ır. leıl üıernde4<.i el1<.isinl irıce+eme,:, için booyönden karar veıme işlemlerinn say,.ıt • Sürü hareketini inceleyen modelleı. zetimini ,,.apma ktadıı. Aynca modelde ~odeskir. Oı-un kuramı modeleme yok- • Ekooomik harekefleıi inceleyen mo- kullanıcıya ait yaş. cinsiyet, eda bilgisi, loşımna göıe bina !ahiye cnaıızı yapan dele!, engel aşablme gibi özelllkle!ln elmenle! tek çal~ Lo, Hucng. Wcrıg .e 'r\ıeo • Sosyal davtcnŞOlı inceleyen modefleı. ile temsil ecfüebldlğl de ltode ecıırne.:.- taafndan yaprlmştı[25] . Tek tip kaak- lediı. Modekle kulonık:rı biıko::;: temel terde kulla'ııcınrı tanımlı ciduğu bu mo- Billorl ve diğerleri (2006). etmen labonİ' koıırom. tercih motıısi. taban ala'ıı. hız., delde. ku llcıoıcılorın bir.odokl tüm çf,;,ışlon ~leme yakloşmının VOiO hareket- hossosiyet katsayısı, e~ katsayısı, gebildirJerl ve keodllerl için hangi çıkış dctıa lerl ya do akışsal harekefle~n ~len- ç~ okısılıklorı ve çaıpşr,o çözüriırlctlerl uygunsa o çıkışa yöneıeıek hareket ettik mesi dışında. sosyoekonomt.: cna ıızıeıın olarak gö.ı.e çapmaktadıı. Kullanıcıyı lerl beirtilrnekled iı[25]. Bu modekle ~ulla- yapılmasında. hal<. ve rüfus bliml ile N- temsil eden her blı etmen için o etme nıla'ı Nosh Denge denklem kulonıcılorın gili çohşmolado, ekoloji ve çeııre ile ilgil nln konumuno göre belirlenen bir tercih !tanıklık durumundaki kaçış stıolejierlnln ~lerde cidukço yaygın darok kulla- motılsi buk.ır.duğu vebu matılsin kulla'ııcı belWlenmesir.de kullonılmcttodı~25]. Tek nıldığrnı anlatmoktodırl28I, haıeketını yönler.dirdlğl oçıKlonmoktodır. çıkı~ blnalonn tahliye cnalizi için do'lo Bu mocleln rota seçim o lgoıttmmrnın bu uygun gibi görünen model, çok çıkışlı Az. SO')'dc:ı tı.ıo tatiiye model etmen ta- tercih malıisi taıafrndcn hesoplonmctta binciordokullorııcınıntümçıkrşlorıbilme-l:xrılımodeleme',d:)aşnırilegeişlitrişli olduğu makalede onlohlmoklodı. Tomesı durumunda boşonsız oktıilecekli. TCm bu modelerde elmenlerle lcrrnlo- bon alanı okırok adlordırılon kavramın ncrıan k.ı..tcrııcrlı::ınn farklı bi tamı doııra- modelde kulla'ı,cınrı yürürken oluştuıdu2.J.8. Elman Tabanlı Modeller nışlorı rnodelen-neye .e bu daıırarqa-rı ğu yolu temsil ettiği belirli mekledi~JO). Fiki oloıok it. defo 1940'\arda ortaya ah- etieıi modeldeizleıvneyeçdışmaklCDI. la'ı ,e enformo:;yco teknolojilerinin gei;i- Bor.diıi ve ak., gelişlirdkleri modelde mı ile 19901arda ancak Yı:tf91riaşd:)leo Bra.rı .e dlğerıeıt (2005), Het:ıhg'iı oluş- hücıelere konumlordıı ılmış etmenleri elmen tctxırir modelleme yakloşmrı- tuct,.g.ı .e sosyd muka\<emet modeleriı SCA (Sltuated CelUOı Agents) kulk:rımışdaki ilk çolışmdar kuşların sürü harekelhl detemeinlolışluıcndool<:JemlerlkıAcnan lordıı. Her SCA:nın çeııresiıl algılaması ve mcdelemek üı:ere 1987 yr!nda Reyncids etmen tabanlı tı.ıo tc1ıt,,e modeli geişti- diğer etmenler ile etkileşime geçmetarofrıdon gerçekleşMmlştij 15). Ben ci:ler'nl beyarı etmekted~29I, Bu cnlolrn- si için bir takım sensör~ le donatıldığı zer modeleme lekıi~I 'P(O haıekeliıl lo model:l her t.ı modeleme ;okbşınırır belrfirrıekledrl31I. mcdelemek üzere 1992 ve 1999'00 de da (elmen tcıbcnlı modeDeme .e sosyd nenmişti. 1997 ,,...noa ise trafik harekelhl rru:avemeı modelemeJ berıimsedği ve Pelechcrıo ve Mal<.av,1, etmen tabanıncelemek içil 'TRANSIMS' isimli moclel bileşt.clğl cıric:ışrnd(loca. Modelrı ocl ~-yoyo topk.ık.ık.laı ve l)jno lohl\'esi gelşttıhlş ve bir şehirdeki birlerce insan d.ıumkı:da. farklı katlonn, duvo"km .e benzefiml yopoo MACES adı modebu modele modelerıerek trafrk ctışı ve engelernetmenleıüı:eırıdeklelttsiiorta- N gelşlimiştilll), Geıştidll:Jerl modeln sıkr?,'.)ıkları incelenmiştir. Daha karmoşt. bi ya çıkamak içiı koilnldığı ttode edanek- gerçekçi soo.ıçlor vermesi için Wlarıımodel olen 'Streels' i:ıe lnsanlorrı ahşveriş teci. Geiştnen pmtofipin XML 005'yOSlll cı psikolor,sine boğlı daıırcnışloıı srnue alcrılorındd<J dovıanşrıı incelemek üzere okıJıd:)lclgl ve bu ~ far» kl.6::ncı eden başl:a bı kıJlarııcı kaar verme gelştilhllşli ve modein modelleme yok- karooerlsllJerinl. !atlı alam biçlmleıin, modeiri (PMFser (Performans Moderator loşıtTI 1RANSIMS' mocleline benzerlk gös-- tehikel W\ITlkır gbi biçok değişi( :ıe- Functıorıs)) dl model alacık kulordıkkırrıı teımek1eci',Modell\yoydooısos-ıoeko- nCJr',Q"IU'lbenzetiTıi"Jj',-l:lPOblclğlaçıklcrı- bldkmektedrler. Mokdede hscrırı kanoml( ve ciğer özelll:Jeriıiı lşlendğl ön mcttoci:. Pıoto1lp YQ)lığı benze1'm sonra- rar verme sürecir.de psik~nln önemli 1 YANGIN v• GÜVEN L İK SAYl162 62
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=