Yangın ve Güvenlik Dergisi 160. Sayı (Temmuz-Ağustos 2013)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 160 66 YANGIN - MAKALE R × za ZENG ú N Samsun ú tfaiye Daire Ba ü kan × Yang × nlarda Elektri ù in Rolü Elektrik enerjisi ile insano ù lu aras × ndaki dostlu ù un temelleri Yunanl × bilgin Thales’in, kehribar × n kuma ü parças × na sürtünmesi sonucu küçük k × v × lc × mlar ç × kard × ù × n × gözlemlemesi ile at × lm × ü t × r. Günlük hayat × bizim için kolayla ü t × ran elektrik enerjisi, gerekli önlemler al × nmad × ù × nda veya hatal × kullan × m halinde elektrik çarpmalar × ile insan hayat × n × n sonlanmas × na, × s × nma ve k × sa devre ile i ü yerlerinde ya da evlerde yang × nlar × n ç × kmas × na neden olabilir. Bu yan- g × nlar, küçük çapta maddi zararlar ve ufak yaralanmalarla sonuçlanabilece ù i gibi büyük maddi kay × plara ve ne yaz × k ki ölümlere dahi yol açabilmektedir. Elektrik enerjisi ile insano ù lu aras × ndaki dost- lu ù un temelleri Yunanl × bilgin Thales’in, keh- ribar × n kuma ü parças × na sürtünmesi sonucu küçük k × v × lc × mlar ç × kard × ù × n × gözlemlemesi ile at × lm × ü t × r. û imdi ise çevrenize bir bak × n, elektrik enerjisinin kullan × lmad × ù × bir nokta yok denebilecek kadar azd × r. Aksam i ü ten ç × k × p evinize gitti ù inizde kap × - dan girdikten sonra yapt × ù × n × z ilk i ü × ü × ù × açmak de ù il midir? Sonra da oturma odas × na gidip televizyonu mu açars × n × z? Yoksa mutfa ù a girip buzdolab × ndan at × ü t × racak bir ü eyler mi al × rs × n × z? Peki, elektrikleriniz kesik, ortam karanl × k ya da × ü × k kayna ù × yetersiz... úü te o zaman bu yaz × y × okuman × z dahi olanaks × z hale gelebilir. Bir de cep telefonunuzun ü arj × n × n bitti ù ini, ofisinizdeki bilgisayar × n çal × ü mad × ù × n × , fabrikan × zda üretimin durdu ù unu dü ü ünün. “Elektrik konta ù × ndan ç × kt × ù × tespit edilen yang × n, deponun tamam × yla yanmas × na neden oldu” ya da “Elektrik motorundaki bir k × sa devre ile ba ü layan yang × nda, alevler k × sa sürede i ü letmeyi sard × ” gibi s × kça kars × la ü t × ù × m × z haber ba ü l × klar × n × bir araya getirdi ù imizde, ülkemizde, elektri ù in neden oldu ù u yan- g × nlar × n ilk s × ralarda yer ald × ù × aç × kça ortaya ç × kmaktad × r. 1. Yanma ve Yang × n Yanma: Maddenin × s × alt × nda oksijen ile belirli oranlarda birle ü mesi sonucu meydana gelen zincirleme kimyasal reaksiyondur. Yang × n ise; Kontrolsüz yanma olay × d × r. 1.1. Yanman × n û artlar × Maddenin yanmas × s × ras × nda aç × ù a ç × kan × s × n × n etkisiyle atomlar aras × ba ù lar kopmakta ve ser- best kökler meydana gelmektedir. Yanman × n süreklilik arz etmesi, serbest köklerin olu ü mas × , × s × n × n yay × lmas × (alevler) ü eklinde kendini gös- teren çok büyük miktarlarda bir enerjiyi aç × ù a ç × kar × rken böylece reaksiyonun kendi kendini desteklemesini sa ù lam × ü olurlar. Sonuç itibariyle yanman × n olabilmesi için madde, oksijen, × s × belirli oranlarda bir araya geldi ù i ve yanman × n süreklilik arz etti ù i kimyasal etkile ü im gerekmektedir. Yanman × n ü artlar × n × olu ü turan üç unsurdan biri olan × s × y × biraz daha ayr × nt × l × inceleyelim: 1.1.1. Is × : Maddeleri olu ü turan atom veya moleküllerin kinetik hareketlerinin seviyesinde görünen enerji türüdür. 1.1.1.1-Is × Kaynaklar × Is × , moleküllerin hareketinin sebep oldu ù u ve maddenin ataletiyle aç × klanabilecek bir türü- dür. Moleküller sürekli hareket ettikleri için s × cakl × k derecesi dikkate al × nmaks × z × n her madde bir miktar × s × ya sahiptir. Madde × s × t × ld × ù × nda mo- leküllerin hareket h × zlar × artar ve bu da s × cakl × k derecesini yükseltir. Maddenin moleküllerinin h × z × n × art × ran herhangi bir olay maddede × s × üretilmesine sebep olur. Is × enerjisinin be ü kategorisi a ü a ù × daki gibidir. a. Kimyasal b. Elektriksel c. Mekanik d. Nükleer e. Solar Burada yaln × zca konumuzun temelini olu ü turan Elektriksel × s × enerjisini inceleyece ù iz: 1. Elektriksel Is × Enerjisi Binalar × n ve arabalar × n hasar görmesine sebep olan yang × nlar × n birço ù una elektri ù in sebep ol-