Yangın ve Güvenlik Dergisi 158. Sayı (Nisan 2013)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 158 54 YANGIN - MAKALE kullan × larak yap × lan bir dizi tam-ölçekli yang × n testi sonras × nda, mevzuata daha spesifik kriter eklenmi ü tir. Ancak NFPA 30 hala bina sahiplerinin kullanmak isteyebi- lecekleri farkl × ürün ve konteyn × r kombinas- yonlar × n × n hepsini içermemektedir. NFPA 30’un Bölüm 16’s × nda bulunan sprinkler koruma tablolar × ndan herhangi birisinin kapsamad × ù × bir durum meydana geldi- ù inde, yang × ndan korunmamühendisinin, ürünlerin korunmas × için kendi bo ü altma kriterini geli ü tirmesi gereklidir. Standartlarla ú lgili Problemler Yukar × da belirtilmi ü olan tasar × m ba ù lant × l × zorluklara ilave olarak, son y × llardaki en önemli geli ü melerden bir tanesi NFPA olmayan ve kendi gereklilikleri için NFPA’y × temel almayan kurulu ü lar taraf × ndan yang × n sprinkler sistemlerinin tasar × m ve kurulumuna yönelik standartlar × n yay × m- lanmas × ve uygulamaya al × nmas × olmu ü - tur. Bunlar × n en önemlilerinden bir tanesi ise Factory Mutual (FM)’dur. 2010 öncesinde FM kendi standartlar × n × yay × mlam × ü t × r ancak bunlar ba ü lang × ç noktas × olarak kendisine NFPA standartlar × n × temel alm × ü t × r. FM, NFPA kurallar × n × gösteren bir doküman yay × mlar ve uymayan kurallar × siler ve kendi kurallar × n × yazar ve bunlar her zaman için NFPA standartlar × ndan daha kat × olmaktad × r. Bu sürede FM doküman × n × okuyarak ve iki kural setinden daha s × k × olan × n × benimseyerek hem FM hem de NFPA’ya uyum sa ù lamak sprinkler sistemi tasar × mc × s × için çok kolay olmu ü tur. Ancak 2010 y × l × nda FM, NFPA standartlar × ndan ba ù × ms × z olarak kendi standartlar × n × ya- y × mlad × ù × nda bunlar × n hepsi de ù i ü mi ü tir. FM dokümanlar × NFPA standartlar × ile ayn × format × takip etmedi ù inden, standartlar × yan yana koyup gereklilikleri kar ü × la ü t × rmak daha zor olmu ü tur. FM standartlar × nda, art × k NFPA’dekilerden daha s × k × olmayan baz × gereklilikler vard × r ve her iki belge ile uyum sa ù laman × n mümkün olmad × ù × ko ü ullar mevcuttur. FM standartlar × n × n art × k NFPA 13’dekiler kadar kat × olmad × ù × duruma örnek, bir “sis- temin” maksimumboyutudur. NFPA 13, sis- temin boyutunu hafif ve orta seviye tehlike sistemleri için kat ba ü × na 4,800 metrekare ile s × n × rlarken, ekstra tehlikeli durumlar ve yüksek istifleme yap × lan depolar için kat ba ü × na 3,700metrekare ile s × n × rlamaktad × r. Ancak FM Global Veri Çizelgesi 2-0 “Oto- matik Sprinklerler için Kurulum Yönergeleri” ba ü l × kl × belge sistem ba ü × na daha fazla alana izin vermektedir. FM, standartlar × n × ilk önce Mart 2010’da sistem boyutuna s × n × rlama getirmeksizin yay × nlam × ü t × r. Daha sonra Ocak 2011’de de ù i ü iklik yapm × ü ve maksimum sistem boyutunu 5,600 metrekare ile s × n × rland × rm × ü t × r (kat ba ü × na de ù il toplam). Bu gereklili ù in gelecekte de ù i ü mesi de mümkündür. FM, NFPA 13’de bulunan kurallar × n 2013 versiyonu için 9,300 metrekare olarak de ù i ü tirilmesini teklif etmi ü ancak komite bu de ù i ü ikli ù i reddetmi ü tir. Reddetme sebebi olarak ise sistem boyutu ve tek bir vana kapal × yken korunmayan mülk miktar × , böyle büyük bir sistemi bo ü altmak için gerekli olan süre, bak × m gerekti ù i zaman geri doldurmak için gerekli olan süre, böyle büyük bir sistemde s × k × ü abile- cek hava, ve böylesi yüksek hacimli bir sistemde olu ü abilecek alarm gecikmeleri gibi endi ü eler belirtilmi ü tir. Hem FM standartlar × hem de NFPA 13 ile uyumun imkans × z oldu ù u bir duruma örnek ise e ù imin 12’de 2’yi geçti ù i e ù imli tavanlar alt × ndaki sprinklerler için olan kurulum kural- lar × d × r. FM Veri Çizelgesi 2-0 sprinklerlerin, deflektörler yatay olacak (yere paralel ola- rak) ü ekilde kurulmas × n × gerektirirken, NFPA 13 ise tavana paralel olarak kurulmas × n × gerektirmektedir. Her iki kurumun daburada ilginç sebepleri söz konusudur. FM’in endi ü esi, tavan e ù imine paralel olan bir sprinklerden bo ü alan suyun do ù rudan sprinkler alt × nda kalan zemini koruyamaya- ca ù × yönündedir. Bu, e ù imin alt k × sm × ndaki sprinklerlerin, daha yüksek e ù im alt × ndaki alan × n daha fazla k × sm × n × korumas × n × gerek- tirmektedir ve bu da suyun yang × na ula ü - mas × n × daha da geciktirmektedir. FM ayn × zamanda bo ü altman × n a ü a ù × itme kuvveti ve sprinkler spreyinin dik olmad × ù × zaman sprinklerlerin suyu (dik konumdaki) yang × n duman × n × n içerisine sokabilme becerisi ile ilgili endi ü eler de dile getirmi ü tir. Di ù er yandan NFPA komitesi, sprinkler deflektörlerinin her zaman için e ù ime paralel kurulduklar × ve bu pozisyondaki sprinklerler ile ciddi miktarda olumlu tec- rübe oldu ù u gerçe ù i ile kar ü × la ü maktad × r. Sprey ü ekilleri ve a ü a ù × itme gücünün etkileri ne olursa olsun, tavan × n e ù imini takip etme kural × i ü e yaramaktad × r. Pratik bir perspektiften bak × ld × ù × nda, sprinklerlerin e ù ime paralel kurulmas × kolay olmaktad × r çünkü sprinklerlerin dallar × çat × daki yap × sal elemanlar × izlemektedir. Tavan e ù imli oldu ù u zaman sprinklerlerin yere paralel olarak kurulmas × gereken durumlarda, her sprinklere sapmal × ba ù lant × tak × lmas × gerekebilir ve NFPA komitesi bu tür bir maliyeti üstlenmek için gerekli hiç bir veri görememi ü tir. Bu iki sayg × de ù er kurum bu konu üzerinde çal × ü maya devametmekle birlikte, yang × ndan korunma mühendisi arada kalm × ü bulunmaktad × r. û u anda bu konuyla ilgili olarak hem NFPA 13 hem de FM standartlar × na ayn × anda uyum sa ù - lamak mümkün de ù ildir. Mühendislerin hangi kurallar × n setini takip edeceklerini iyi belirlemeleri bunlar × yaz × l × spesifikasyonlar ü eklinde sprinkler sistemi ta ü eronuna net bir ü ekilde iletmeleri gereklidir. Mühendis FM kurallar × n × takip etmek isterse, yetki sahibi kurumdan özel bir inceleme isteyebilir. ABD’de pek çok yerde, NFPA standartlar × kanun olarak benimsenmi ü tir ve bu standartlara uyma d × ü × nda bir seçenek söz konusu de ù ildir. FM standartlar × n × n NFPA 13 standartlar × n- dan daha az s × k × oldu ù u ya da bunlar × n NFPA 13 standartlar × ndan farkl × oldu ù u