Yangın ve Güvenlik Dergisi 158. Sayı (Nisan 2013)

YANGIN ve GÜVENL ø K SAYI 158 52 YANGIN - MAKALE le ü tirmek üzere bir yang × ndan korunma mühendisinden yard × m almakt × r. Bir dinamik analizin, s × cak gazlar tavan × n e ù imini takip edip tavan s × rt × nda birikti ù i zaman yang × n × n hemen üzerindeki sprink- lerlerin çal × ü mas × n × n gecikti ù i durumun iki sonucunu hesaba katmas × gereklidir. Birinci sonuç, binada daha yüksekte ve yang × ndan uzak olan sprinklerlerin aç × - labilece ù idir. Bu tür sprinklerlerin, yang × n kontrol veya bast × rmas × na katk × lar × olmasa da tasar × m alan × na dahil edilmeleri ge- reklidir. Bu durumu modellemek için çok farkl × sprinkler modellemesi kullan × labilir ancak bütün modellerde oldu ù u gibi, bunlar × n da kendi s × n × rlamalar × içerisinde kullan × lmalar × gereklidir. Sprinklerlerin aç × lmas × n × n gecikmesinin ikinci sonucu ise yang × n × n daha da bü- yümesi ve bu sebeple yang × n üzerindeki sprinklerlerden daha yüksek su bo ü al × m × (yo ù unluk, ak × ü veya bas × nç) beklenme- sidir. Bilinen su bo ü alt × m karakteristiklerinin (k-faktörü ve bas × nç) ba ü ar × l × oldu ù u ispat- lanm × ü olan yang × nlar için yang × n boyutu üzerinde (veya düz tavanlar alt × nda ç × kan yang × nlardan elde edilen veriler kullan × la- rak) hesaplamalar yap × larak bo ü alt × lan su anlam × nda neye gerek duyuldu ù unu he- saplamak mümkün olabilecektir. Örne ù in hesaplamalar veya yang × n testleri e ù imli bir tavan alt × nda 6 metre yüksekli ù inde depolanm × ü malzeme üzerinde ç × kan yang × n × n, yang × n üzerindeki sprinklerler aç × ld × ù × zaman 3700 BTU/s seviyesinde × s × sal × n × moran × na sahip olaca ù × n × gösterebi- lir. E ù er düz bir çat × alt × ndaki hesaplamalar veya yang × n testleri 9 metre yüksekli ù inde geçmeleri gereklidir. Bilinen kabul edilebilir antifriz çözümlerini kullanamayacak olan sistemler için yeni bir zorluk ise bu sistem- lerdeki suyun donmas × n × önlemek veya yang × n meydana gelmedikçe boru için- de su bulundurmayacak olan bir sprinkler sistemi türünün kurulmas × olacakt × r (kuru boru veya ön-aksiyon türü). Islak borular × n buzlanmas × n × önleme an- lam × ndaki potansiyel çözümler aras × nda borular × n iç ( × s × t × lan) duvarlar içinden ge- çirilmesi ve çat × aras × nda borular × n yal × t × m malzemesi ile kaplanmas × vard × r. Buna ilave olarak, borular × d × ü duvarlardan geçirmek ve boru ila binan × n d × ü cephesi aras × na yal × t × mmalzemesi yerle ü tirmek de vard × r. Bu seçeneklerin büyük k × sm × geleneksel olma- yan yöntemlerdir ve di ù er in ü aat birimleri ile s × k × koordinasyon gerektirecektir. Depolardaki E ù imli Tavanlar Depolama tesislerine yönelik koruma kriterlerini hakl × gösterme anlam × nda ya- p × lm × ü olan tam-ölçekli yang × n testlerinin neredeyse tamam × yatay tavanlar ile yap × lm × ü t × r. E ù imli tavanlar ile yap × lm × ü ara ü t × rmalardan elde edilen az miktarda veri NFPA 13 (ve önceki depolama tesisi mevzuatlar × )’nda belirtilmi ü olan tasar × m alanlar × n × n, e ù imli tavanlar alt × nda (12’de 2’yi geçen e ù imler) saklanan ayn × ürünler ile yap × lan testlerdeki yang × nlar × kontrol etme ya da bast × rma anlam × nda yeter- siz olduklar × n × göstermektedir. Maalesef, tasar × m alan × n × n ne büyüklükte olmas × gerekti ù i ya da tavan e ù imli oldu ù unda yang × n × n üzerine sprinklerleri açmadaki gecikmeyi önlemek için ne kadar ekstra ak × ü a gerek oldu ù u bilinmemektedir. Yak × n zamanda bu konuda daha fazla ara ü t × rma yap × lmas × planlanm × ü t × r ancak bunlar NFPA ‘ × n 2013 versiyonuna ye- ti ü meyecektir. Bu süre içerisinde tavan e ù imleri 12’de 2’den fazla olan depo tesislerine sahip ki ü ilerin iki seçene ù i vard × r. birincisi, yatay bir asma tavan in ü a etmek ve sprinklerleri bu asma tavan × n alt × na asmakt × r. ú kincisi ise, mü ü terinin durumuna özgün olan sprinkler kriterlerini benimse- mek amac × yla bir dinamik analiz gerçek- depolanm × ü ayn × ürünün, yang × n üzerin- deki sprinklerler aç × ld × ù × nda benzer bir × s × sal × n × moran × na sahip oldu ù unu göstermi ü ise, düz bir tavan alt × nda 9 metre yüksek- li ù inde depolanm × ü olan malzeme için geçerli olan bu bo ü alt × m kriteri (k*faktörü ve bas × nç), e ù imli bir tavan alt × nda 6 met- re yüksekli ù inde depolanm × ü malzeme için de uygun olabilecektir. Ancak bu ak × ü ve bas × nç bilgisinin yine de daha büyük tasar × m alan × na uygulanmas × gereklidir. Aç × k Plastiklerin Rafl × Sistemlerde Depolanmas × Koruma ile ilgili olarak NFPA 13’deki bir di ù er bilinmeyen ise, raflarda saklanan aç × k plas- tiklerin korunmas × d × r. NFPA 231C’nin ilk versi- yonundabu konuyade ù inilmemi ü tir. Bir kaç y × l önce, 7.6 metrenin üzerinde yükseklikte depolanm × ü olan aç × kta ve geni ü letilmemi ü plastiklerin korunmas × na yönelik baz × kriterler eklenmi ü tir. NFPA 13’ün 2013 versiyonu için, komite aç × ktaki geni ü letilmemi ü plastiklerin 7.6 metre yüksekli ù e kadar depolanma- s × na yönelik koruma kriterleri ekleyecektir. û u anda “Di ù er Depolama Türleri” bölümü d × ü × nda NFPA standard × içerisinde aç × ktaki geni ü letilmi ü plastiklerin korunmas × na yönelik hiç bir standart mevcut de ù ildir. Aç × kta geni ü letilmi ü plastik depolanan bir depolama tesisi tasarlarken, mühendisle- rin kendi kriterlerini geli ü tirmeleri gereklidir. Kriter bulman × n popüler yollar × ndan birisi NFPA d × ü × nda kaynaklara yönelmektir. Uzun y × llar boyunca, Factory Mutual (FM ) Veri Çizelgesi 8-9, “S × n × f 1, 2, 3, 4 ve Plastik Ürünlerin Depolanmas × ” ba ü l × kl × mevzu- at × nda bo ü altma kriterleri yay × mlam × ü t × r. FM kriterleri sadece sprinklerdeki ak × ü ve bas × nca de ù il, belirtilen FM kriterlerinin hepsine dayanmaktad × r. Bu sebeple, FM bo ü altma kriterleri kullan × lacaksa, tüm FM kurallar × n × n kullan × lmas × gereklidir. Yan × c × S × v × lar NFPA 30, sofistike sprinkler bo ü alt × m kri- terleri sebebiyle son y × llarda büyük yol kat etmi ü tir. 1990 versiyonundan önce NFPA 30 sadece ek bölümünde sprinkler kriterlerine yer vermekteydi (Ek D). Ancak sprinkler sistemleri ve köpük/su sistemleri