1 YANGIN -MAKALE yaşanabileceğini tespit etmiş olmalarıdır. Aynı derecede sorun teşki l eden bir başka husus da sıcaklık sınıflandırma kriter prosedürlerinin IEC sürümünde[22] açık bir şekilde kullanım süresinin yaklaşık 20 bin saat yani sadece 2,28 yıl olduğu belirtilmektedir. İzin Verilen Akım Şiddetinin Azaltılması Bir kabloda izin verilen akım şiddeti, o kablonun güvenli bir şekilde taşımasına izin verilen akım miktarıdır. İzin verilen akım şiddetinin hesaplanabilmesi için ayrıntı lı bir mühendislik hesabı yapılmalıdır çünkü bu değerler sadece kablonun imalat özelliklerinden etkilenmez, aynı zamanda da çevreden de etkilenir. NEC tarafından yayımlanan sınıflandırmalar sadece kullanma koşulları hesaplanan binalara denk ise güvenilir sayılmalıdır. Genellikle burada da yanılma payı yüksektir. İletken maddenin ısınacağı sıcaklık seviyesi üretilen ısı ile (akımın akışı yüzünden) kaybedilen ısı (konvektif soğutma yüzünden) arasındaki iletişim ile belirlenir. Kaybedilen ısı aslında sadece kabloyla ilgili ayrıntılara bağlı değildir, hemen ya kındaki iletkenler ve termal yalıtı mın mevcut olup olmaması gibi konvektif soğutmayı etkileyen her türlü husustan da etkilenir. Elektrik kablolarını halı, döşek, halı veya kabloların aşırı derecede ısınabileceği bir eşyanın altına sermenin hatalı olduğunu çoğu kişi bilir. NM tipi ev kablolarını döşeyen elektrikçiler genellikle kablo döşerken yangına sebebiyet verecek bir girişimde bulunduklarının farkında bile değillerdir. Söz konusu tehlikenin çıkış kaynağı kabloların bulunduğu duvar veya tavan boşluğunda kullanılan termal yalıtım malzemesidir (Tablo 3). NM kablolarının kömürleşecek kadar hasar gördüğü, halen inşaat halindeki evlerden derlediği bulgular Goodson'ı da[23] etkilemiştir. Goodson ve arkadaşları duvarlardaki boşluklarda bulunan kabloların kısa vadedeki sıcaklık seviyelerini ölçümledikleri bir başka çalışma daha yürütmüşlerdir. Yapılan çalışma sonucunda devre anahtarının performansı için geçerli standartların sürdürülen yük değerinin sınıflandırmanın %120'sinden daha az olması durumunda çok sert bir şekilde - 1 YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 135 ■ 80 uygulanmasının gerekmediği anlaşılmıştır. Bu yüzden araştırmayı gerçekleştiren ekip termal bir tehlikenin oluşabilmesi için göz önünde bulundurulması gereken uygun akım akışının anahtar sınıflandırmasının % 120'si olması gerektiğine karar vermiştir. Yalıtımı bulunmayan bir boşluğa döşenen 90°C sınıflandırmasındaki NM kabloları 11 4°C için onaylanmıştır ve bu rakamda 90°C sınırının oldukça (Stricker'ın 90°C sınıflandırmasındaki kabloların 71°C'de bile işlevselliğini yitireceğine ilişkin elde ettiği verilere rağmen) üzerindedir. Boşluk bulunan alanlara yalıtım döşendikten ve yan yana ek NM kabloları yerleştirildikten sonra (NEC buna izin vermektedir) durum gitgide daha kötü bir hal almaya başlamıştır. Yan yana paralel olarak döşenen üç kablo ve fiberglas termal yalıtım döşendikten sonra sıcaklık seviyesi 211 °C seviyesine ulaşmıştır. Goodson ve arkadaşları bu sorunla ilgili harekete geçen ilk kişiler değildir. 1980 yılında NBS'den Evans[24] fiberglas termal yalıtım malzemesiyle kaplı kablo örnekleri üzerindeki sıcaklık seviyelerini incelemiştir. Evans tarafında yapılan çalışma daha az kapsamlıydı ve sadece tek hat halinde döşenen kablolar ile gerçekleştirilmişti ama Evans da gerçek sıcaklık seviyelerinin onaylanan 90°C değerini aştığını belirtmiştir. Kaynaklar [1] NFPA 70, Ulusal Elektrik Yasası, Ulusal Yangından Korunma Derneği, Quincy, MA, 2008. [2] Babrauskas, V., Yanma Rehberi, Yangın BilimYayımcıları ve Yangın Mühendisliği Derneği, 2003. (3] NFPA 910, Vaka Raporlama ve Yangından Korunma Verilerine İlişkin Standart Sınıflandırma/ar, Ulusal Yangından Korunma Derneği, Quincy, MA, 2006. [4] "Ulusal Yangın Vaka Raporlama Sistemi (NFIRSJ," FA-290, ABD İtfaiye İdaresi, Washington, DC, 2007. [5] Babrauskas, V., "Elektrik Kaynaklı Yangınlar Hakkında Araştırma: En son Çıkan Teknolojiler," Yangın Güvenlik Bilimi Yayınları. 9ncu Uluslar arası Sempozyumu Uluslar arası yangın Güvenlik Bilimi Derneği, Londra, 2009. [6] Shea, J. J., ''Parlayan Kontak Fiziği," 52nci IEEE Holm Elektrik Kontağı Konferansı, IEEE, New York, 2006. [7] Babrauskas, V., "Düşük Voltajlı, PVC Yalıtımlı Elektroteknik Ürünlerin Mekanizmaları ve Kipleri," Yangın & Maddeler 30, 150-174, 2006. [8] IEC 60112, Katı Yalıtım Malzemelerinin Kanıt İzleme ve Karşılaştırmalı Dizinlerıni Belirleme Yöntemleri, Uluslar arası Elektroteknik Komisyonu, Cenevre, 2003. [9] UL 7 46A, "Polimerfi Malzemeler - Kısa Vadeli Emtia Değerlendirmeleri," Underwriters Laboratuarları, Northbrook, iL 2000. [10] Hal/, J., Bukowski, R. ve Gomberg, A., "On Kentte Elektrik Kaynaklı Yangın Soruşturmalarının Analizi," NBSIR 83-2803, Ulusal Standartlar Dairesi, Gaithersburg, MD, 1983. (11] Smith, L. ve McCoskrie, D., "Konutlarda Kablo Kaynaklı Yangınlar Nasıl Çıkar, "Yangın Dergisi 84:1, 19-24, 69 Ocak/Şubat 1990. [12] Dini, D., "Konutlarda Eskiyen Elektrik Tesisatlarında Araştırma Projesi," Yangından Korunma Araştırma Vakfı, Qufncy, MA, 2008. [13] Lindsay, T., "Ulusal Elektrik Topraklama Araştırma Projesi," Yangından Korunma Araştırma Vakfı, Quincy, MA, 200 7. (14] IEEE 1, Elektrikli Cihazların Sınıflandırılması ve Elektrik Yalıtımının Değerlendirilmesi için Sıcaklık Seviyeleri Sınırlarında Genel İlkeler, IEEE, New York, 2000. [15] IEEE 98, Katı Elektrik Yalıtımlı Malzemelerin Termal Değerlendirmesinde Kullanılacak Test Prosedürlerin Hazırlanmasında Kullanılacak Standart/ar, IEEE, New York, 2002. [16] IEEE 99, Elektrikli Cihazların Yalıtım Sistemlerindeki Termal Yalıtım İçin Test Prosedürlerinin Hazırlanmasında Önerilen Uygulamalar, IEEE, New York, 2007. [17] IEEE 101, Termal Ömür Testi Verilerinin İstatistiki Analizi Rehberi, IEEE, New York, 1987. (18] UL 1581, Elektrik Kabloları, Esnek Kablolar ve Uzatma Kabloları Referans Standartları, Underwriters Laboratuarfarı, Norfhbrook, iL 2001. [19] Dakin, T., "Kimyasal Sınıflandırma Olgusu Olarak Efe Alınan Elektrik Yalıtımı Bozukluk- /arı," Trans. AIEE 67, 113-122, 1948. (20] Stricker, S., "PVC Yalıtımlı ısıtma Kablosu Termal Tasarımı," Rapor 74-26-K, Ontario Hydro, Toronto, 1974. (21] Morsy, M. and Shwehdi, M., 'PVC ve XLPE Yalıtımlı Kabloların Ömür Testleri ve Özelliklerinin Belirlenmesine Destek Yaklaşım Çatışması, " 2005 Yıllık Rapor, Elektrik Yalıtımı ve Elektrik Geçirmeyen Malzemeler Konferansı, IEEE, New York, 2005. (22] IEC 60216-1, Elektrik Yalıtım Malzemeleri - Termal Dayanıklılık özeffikleri - Bölüm 1: Eskime Süreçleri ve Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Uluslar arası Elektroteknik Komisyonu, Cenevre, 2007. (23] Goodson, M., Perryman, T., ve Colvve/1, K, "Poliüretan Köpük Sistemlerinin Kablolarda izin Verilen Akım Şiddeti Üzerindeki Etkileri," Yangın& Kundaklama Müfettişi 52:4, 47-50, Temmuz 2002. [24] Evans, O., "Terma!YalıtımlıEfektrikKablolarında Hesaplanan İşletme Sıcaklık Seviyeleri," NBS TN 1133, Ulusal Standart/ar Dairesi, Gaithersburg, MD, 1981. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=