128 'DUMAN TAHLiYESi temler duman atım fanları ile yangın dayanıml ı kanallar kullanılarak yapılabileceği gibi sıcak gazların oluşturacağı doğal sirkülasyon kullanılarak fansız doğal havalandırma yöntemi ile de yapılabilir veyahut bu iki sistem bir arada görev yapabilir. Duman kontrol sistemleri temelde 3 kriter üzerinden dizayn edilir (Şekil 2): 1. Çatıdaki açıklıklar (doğal havalandırma), fanlı duman egzoz sistemleri 2. Duman bariyerleri (D~man perdeleri veya mimari bariyerler) 3. Besleme havası açıklıkları Duman kontrolü bölümlendirme yapılarak yapılmalıdır. Bu sayede dumanın komşu mekanlara yayılması ve komşu mekanlarda sıcak dumanın soğuyarak yer seviyesine inmesi önlenmiş olur. Bölümlendirme yapılırken maksimum 2000 m2 taban alanı başına bir zon düşünülmelidir. Bölümlendirme duman bariyerleri kullanılarak yapılmalı, bariyer derinliği tasarlanan duman kalınlığı dikkate alınaDoğal duman .?' atım damperi rak boyutlandırılmalıdır. Dumansız bölge yüksekliği (h) minimum kaçış yollarında 3 m; konut, alışveriş merkezi, hastane, vb. yerlerde 2.5 m; tavanı yüksek olmayan mahallerde (garajlar) 2 m; 2.5 m' nin altındaki mahallerde ise tavan yüksekliğinin % 80'i olarak seçilmeli ve bu sayede insanların bölgeyi dumana maruz kalmadan terk edebilmesi temin edilmelidir. Duman kalınlığı (d), çatı yüksekliğinin en az % 10'u mertebesinde tasarlanmalıdır. Bu sayede duman tahliye ekipmanının verimli çalışması ve temiz hava atmadan, yoğun duman atması sağlanır. Bina yan cephesinde bulunan besleme havası açıklıkları hesaplanmış duman kalınlığı alt kotundan en az 1,5 metre aşağıda konumlandırılmalıdır aksi taktirde ters hava akımları oluşabilir ve duman kontrolsüz bir halde bina içerisine yayılır. Besleme havası çatıda yer alan duman atım ünitelerinin baca efektini güçlendirmeye yönelik kullanılmaktadırlar. Besleme havası için diğer zondaki duDoğal duman atım damperi I d (duman tabakası l kalınlığı) Duman bariyeri ~ ~I ı=:::;, ~ h (dumansız bölge .__........,,________________________, yüksekliği) Besleme havası damperi Şekil 2. Dımuııı kontrol sistemlerinin dizaynı Şekil 3. Doğal duman atım ciluızları IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 100 man atım üniteleri de kullanılabileceği gibi yangın anında otomatik olarak açılması sağlanacak kapı, pencere gibi açıklıklar da kullanılabilir. Duman kontrol sistemi içerisinde kullanılacak duman atım cihazlarının tercihinde bu cihazların avantaj ve dezavantajlarını değerlendirmek ve en uygulanabilir cihazı tipinin seçilmesi gerekir. Doğal duman atım cihazlarının (Şekil 3) avantajları: t Güvenilir yapısı ile bakım gerektirmeyen, bozulması zor basit cihazlardır. t Sessiz çalışırlar, dış hava koşullarının uygun olduğu durumlarda maliyetsiz soğutma amaçlı doğal havalandırma için kullanılabilirler. t Sıcak dumandan etkilenmezler ve yüksek sıcaklıklarda limitli çalışma sürelerine sahip değillerdir. t Hafif yapılar ile çatı üzerinde yük oluşturmazlar. t Duman atım verimlilikleri, duman yoğunluğu ve sıcaklığının artması ile artar, dolayısıyla yangının ilk safhalarında düşük performans ile çalışan ünitenin, yangın yoğunluğu arttıkça buna bağlı olarak performansı da artar. t Klapelerde kullanılan transparan ve cam malzemeler ile gün ışığından yararlanarak aydınlatmaya yardımcı olurlar. Bu tip duman atım ünitelerinin tek dezavantajı sert rüzgar koşullarına duyarlı olmalarıdır. Rüzgarlı havalarda ünite üzerinde pozitif basınçlar oluşabilir ve ünitenin verimliliğini düşürebilir. Fanlı duman atım cihazlarının (Şekil 4) avantajları: t Performansları rüzgarlı havalardan etkilenmez. t Önceden belirlenmiş hava debisi değerini yangının başlangıcından sonuna kadar egzoz eder. Bu tip duman atım ünitelerinin dezavantajları: t Sesli çalışırlar, bu ses seviyesi yangın anında sesli uyarı veren sirenlerin sesini bastırabilir veya zayıflatabilir. t Ağır oldukları için üniteleri çatıya taşıtmak her zaman mümkün olmaz.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=