Yangın ve Güvenlik Dergisi 196. Sayı (Ocak-Şubat 2018)

34 Yangın ve Güvenlik / Ocak - Şubat 2018 yanginguvenlik.com.tr YANGIN / MAKALE BIR ŞEHIR TÜNELINDE NOKTASAL DUMANKONTROLÜNDE DUMAN PERDESİ YERLEŞİMİNİN ETKİSİ JIAN-PING YUAN ZHENG FANG ZHI TANG QI LI JUN-HENG WANG School of Civil Engineering, Wuhan University, Wuhan 430072, China ÖZET E tkin şekilde kontrol altına alınmadığında duman bir tünel yangınında insanlar için ciddi tehdit arz edebilir. Bu çalış- mada FDS 5.5 kullanarak bir şehir tünelinde duman perde- si yerleşiminin noktasal egzoz sistemi üzerindeki etkisini incelemek amacıyla sayısal simülasyon gerçekleştirilmiştir. Farklı damper yer- leşimleri ile altı farklı yangın senaryosu simülasyonu yapılmış olup duman perdesi akış hızı, görüş seviyesi ve tüneldeki sıcaklık dağı- lımı şeklindeki simülasyon sonuçları farklı yangın vakalarını incele- mek amacıyla analiz edilmiştir. Bu bulgular temelinde duman per- desi alanının 3 m²’den fazla olduğu durumlarda duman perdesinin yangın duman kontrolü üzerinde çok az etkisi olduğu ancak diğer yandan duman perdesi sayısı ve perdeler arası boşluk seviyesinin bu tüneldeki noktasal egzoz sisteminin duman kontrolü üzerinde çok daha fazla etkiye sahip olduğu sonucuna varılmıştır. 1. GIRIŞ Dağlık bölgeler içerisinden, su yolları üzerinden erişim güzergahları oluşturmak ya da çevresel zorlukların üstesin- den gelmek amacıyla giderek daha fazla sayıda kara yolu tüneli inşa edilmektedir. Geçtiğimiz yıllarda tünel yangın- larında görülen ciddi artış sebebiyle kara yolu tünellerinde yangın güvenliğine yönelik global ilgi yoğunlaşmıştır. Tünel yangınlarında, dumanın etkin şekilde kontrol edil- memesi durumunda Mont Blanc tüneli yangınında olduğu gibi ciddi seviyede ölümlere yol açabilmektedir. Temel ola- rak iki farklı duman kontrol sistemi mevcuttur; boyuna ve enine. Duman kontrolüne yönelik boyuna havalandırma, tek yönlü operasyona sahip ve sıkışık olmayan kara yolu tünel- leri için ideal olmaktadır. Havalandırma akışı trafik akış yö- nünde olmaktadır ve yangının ilerisinde olan trafik tünelden çıkacaktır ve yangının arkasında olan trafik ise temiz havada kalacaktır. Boyuna duman kontrolü için ‘kritik hız’ kavramı kullanılmakta olup, bu parametre dumanın arkada katman- laşmasını ortadan kaldırabilecek ve dumanın aşağı akış yö- nünde hareket etmesini sağlayacak olan havalandırma hızı değerini temsil etmektedir. Bu değer, boyuna havalandırma sistemlerinin tasarımı anlamında temel kriterlerden bir ta- nesi haline gelmiş olup bu konuda pek çok araştırıma ger- çekleştirilmiştir. Enine duman kontrol sisteminde ise, tünelin uzunluğu boyunca duman dağıtılmış bir şekilde dışarı atılır. Tipik ola- rak, tünelin uzunluğu boyunca boşaltma akış hızı sabit ol- maktadır ve bu duman kontrolü için verimli değildir. Enine duman kontrol sistemlerinde son yıllarda görülen gelişme- ler ile dumanın noktasal egzoz sağlayan uzaktan kontrollü duman perdeleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu durumda, sadece yangına yakın olan duman perdeleri açılmakta olup diğerleri Şekil 1’de gösterilen biçimde kapalı kalmaktadır. Bu tür bir boşaltma sistemi yangın sırasında çalışmakta olan duman perdesi sayısı temelinde tek-noktalı ekstrak- siyon sistemi, iki-noktalı ekstraksiyon sistemi, üç noktalı ekstraksiyon sistemi vs. şeklinde sınıflandırılabilmektedir.